Vorige week overleed primatoloog Frans de Waal. Hij is bekend geworden door zijn onderzoek naar het sociale gedrag van mensapen, waarbij hij het leggen van verbanden met de mens niet schuwde. Ik heb diverse boeken van hem gerecenseerd voor het Nederlands Dagblad. Naast mijn recensie van het boek ‘Zijn wij slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn?‘ (2016) hier ook de volledige tekst over ‘De bonobo en de tien geboden’ (2013).
Dat evolutie alleen zelfzuchtig gedrag kan voortbrengen is niet juist. In een verfrissend genuanceerd boek laat apenonderzoeker Frans de Waal zien dat goed doen zeer natuurlijk is.
De drijvende kracht van evolutie is de overleving van de best aangepaste individuen. Daarom bestaat het beeld dat evolutie alleen zelfzuchtig gedrag kan voortbrengen, gericht op het verspreiden van de eigen genen. Als dieren (of mensen) iets doen voor een ander, is dat verkapt eigenbelang of een ‘vergissing’. De christelijke geneticus Francis Collins zet daar tegenover dat de mens een moreel wezen is en dat die ingebakken ‘morele wet’ een bewijs is voor een goede schepper.
Apenonderzoeker Frans de Waal kijkt al ruim veertig jaar naar chimpansees en bonobo’s (de kleinste mensapensoort). Hij heeft bijzondere staaltjes van altruïsme (onbaatzuchtigheid) gezien. En hij heeft de apen allerlei testen laten uitvoeren die aantonen hoe dicht hun morele opvattingen bij die van ons staan. Daarmee stelt hij prangende vragen aan zowel gelovigen als aan fanatieke atheïsten.
Verder lezen
