Klimaatnieuws 28 juni: vleesvervangers, elektrificatie en erosie

      Geen reacties op Klimaatnieuws 28 juni: vleesvervangers, elektrificatie en erosie

De afgelopen maanden hebben we aardig wat voorbeelden van extreme regenval kunnen zien. Dat past bij een opwarmend klimaat: uit warmere oceanen verdampt meer water en warmere lucht kan meer waterdamp bevatten, wat allebei zorgt voor zwaardere regenbuien. Maar ook natuurbranden door extreme droogte nemen toe. Klimaatverandering is maar al te echt en we ondervinden er nu al de gevolgen van. Je leest er meer over in deze aflevering van mijn wekelijkse klimaatnieuws.

Goed nieuws

Hittestraling van gebouwen | Princeton University

27-6 Eenvoudig koelen en verwarmen via filteren stralingswarmte. Hoe houden we onze huizen koel in warme tijden? Die vraag is belangrijk voor klimaatadaptatie. Volgens ingenieurs van de Amerikaanse Princeton University zijn veelgebruikte materialen polypropyleen een deel van de oplossing. Huizen nemen warmte uit direct zonlicht op via infrarode straling. Door daken wit te schilderen kaatst de warmtestraling terug en blijft een huis koel. Maar muren en ramen ontvangen vooral indirecte straling, afkomstig van de grond en van andere huizen. Deze warmtestraling beslaat een brede band van het infrarode spectrum, terwijl de directe zonnestraling een veel smaller deel vormt. Materiaal dat deze breedband straling blokkeert voorkomt dan opwarming. Voorbeelden hiervan zijn veelgebruikte materialeb zoals polypropyleen of polyvinyl-fluoride. In het tijdschrift Cell Reports Physical Science laten de onderzoekers zien dat dit soort materiaal het energieverbruik van de huizen (voor verwarmen en koelen) flink doet afnemen. Zie ook dit nieuwsbericht.

Verder lezen →

Klimaatnieuws 21 juni: Staal, cement, parkieten en warm grondwater

      Geen reacties op Klimaatnieuws 21 juni: Staal, cement, parkieten en warm grondwater

Het is vandaag ‘Show your stripes’ dag! Ik kwam daar bij toeval achter, het is een initiatief van de universiteit van Reading (VK). Zij maakten een webpagina waarmee je de opwarming in je eigen woonplaats zichtbaar kunt maken via de befaamde gekleurde streepjescode. En vandaag, op de langste dag van het jaar, is het een goed moment om dat te tonen. Dus staat de streepjescode van Zwolle (Kampen was niet beschikbaar) boven deze editie van mijn wekelijkse klimaatnieuwsbrief!

Goed nieuws

Onderzoekers van de universiteit van Toronto bij hun elektrochemische opstelling | Foto Safa Jinje

18-6 Gerecycled staal zonder koper. De productie van één ton staal levert een uitstoot van twee ton kooldioxide op. Veel daarvan komt vrij bij het omzetten van ijzererts in staal met behulp van koolstof. Het recyclen van staal zou de uitstoot daarom kunnen terugbrengen, maar die techniek kent een groot probleem: het oude staal is vaak vervuild met koper, en te veel koper in het staal tast de structuur aan. Daarom is gerecycled staal alleen geschikt voor laagwaardige toepassingen. Onderzoekers van de universiteit van Toronto hebben hier iets op gevonden. Zij ontwikkelden een elektrochemisch proces dat koper verwijdert uit gesmolten staal met behulp van oxysulfide. Door stroom op het gesmolten staal te zetten reageert koper met het oxysulfide, waarbij dit van het staal wordt gescheiden. De onderzoekers willen dit proces ook inzetten om tin te verwijderen, waardoor gerecycled staal een veel betere kwaliteit krijgt. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Resources Conservation and Recycling. Zie ook dit nieuwsbericht van de universiteit van Toronto.

Verder lezen →

Celbioloog wil kweekfoetus als orgaandonor

      Geen reacties op Celbioloog wil kweekfoetus als orgaandonor

Jacob Hanna is een grootheid in het kweken van embryo-achtige structuren. De Palestijns-Arabische wetenschapper maakte onder meer een uit menselijke stamcellen gekweekte structuur die overeenkomt met een embryo van 14 dagen. Maar in muizen is hij al verder, vertelt hij in een interview met de krant El País.

Jacob Hanna | Foto Wikimedia

In gaf hij na een congres in Madrid een interview met de Spaanse krant, dat ook in het Engels beschikbaar is. Hanna vertelt daarin dat zijn team er in is geslaagd van stamcellen muizenembryo’s te kweken die zich tot 13 dagen ontwikkelden, terwijl de draagtijd van deze proefdieren 20 dagen is. Vertaald naar de mens zou dat een foetus van 70 dagen zijn, een leeftijd waarop alle organen inmiddels zijn aangelegd.

Creepy

Hanna kweekt deze structuren uit stamcellen die zijn gemaakt door gewone huidcellen te ‘her-programmeren’ tot zogeheten geïnduceerde pluripotente stamcellen. Zijn droom is om huidcellen te gebruiken van een patiënt, die bijvoorbeeld nieuwe bloedvormende stamcellen nodig heeft, om daarmee een foetus-achtige structuur te maken. Uit deze foetus kan hij dan de net aangelegde lever halen, die vol zit met bloedvormende stamcellen. Zo kan de patiënt een levensreddende stamceltransplantatie krijgen, gemaakt van zijn eigen cellen.

Verder lezen →

Klimaatnieuws 14 juni: Groene vloeren, zwetende koeien en gesloten scholen

      Geen reacties op Klimaatnieuws 14 juni: Groene vloeren, zwetende koeien en gesloten scholen

Er zijn verschillende manieren om op klimaatverandering te reageren. Minder broeikasgassen uitstoten is natuurlijk het beste, maar klimaatadaptatie is ook belangrijk. Dat zit ‘m soms in technische oplossingen, maar vaak ook in gedragsverandering. Er komen verschillende voorbeelden hiervan aan bod in deze editie van mijn wekelijkse klimaatnieuws.

Goed nieuws

Een onderzoeker test een klein 3D geprint houten paneel | Foto Carlos Jones/ORNL, U.S. Dept. of Energy

11-1 Groene vloer kan staal vervangen. In veel gebouwen zitten vloeren gemaakt van staal en beton. Voor de productie van de stalen vloerplaten is veel energie nodig, en ook het maken van gaten in de vloer voor leidingen kost veel tijd en energie. Amerikaanse onderzoekers hebben nu een milieuvriendelijk en recyclebaar alternatief gemaakt: 3D geprinte vloeren gemaakt van polymelkzuur (PLA) en houtstof. PLA is gemaakt uit organisch afval uit de landbouw en houtbouw, en is recyclebaar en biologisch afbreekbaar. Door de platen te printen is het mogelijk rekening te houden met doorvoer van leidingen. De onderzoekers stellen dat hun vloeren slechts drie materialen bevatten, terwijl de gebruikelijke stalen vloer uit maar liefst 31 materialen bestaan. De houten vloeren zijn wel even sterk als staal, al zijn er nog wel enkele ontwikkelingsstappen nodig voordat ze in gebruik genomen kunnen worden. Zo moeten er nog brandvertragers aan worden toegevoegd. De groene vloeren zijn begin deze maand gepresenteerd op een evenement over innovaties in huizenbouw. De 3D geprinte houten panelen zouden binnen vijf jaar op de markt kunnen komen.

Verder lezen →

Ondergronds meer op Mars blijkt ‘spekkoek’

      Geen reacties op Ondergronds meer op Mars blijkt ‘spekkoek’
Onder deze ijskap op de zuidpool van Mars zou een ondergronds meer met vloeibaar water liggen. | Foto ESA

In de zomer van 2018 meldden onderzoekers dat ze met de radar van de Mars Express satelliet, die in een baan om deze planeet draait, een groot ondergronds meer hadden gevonden met vloeibaar water. In de zoektocht naar (sporen van) leven op de Rode planeet zorgt de vondst van water altijd voor opwinding. Ik schreef eerder al over zulke vondsten voor het Nederlands Dagblad, begin 2018 en in 2020 (€).

Nu blijkt dat de radarbeelden ook op een andere manier zijn te verklaren: afwisselende laagjes stof in ijs levert een vergelijkbaar helder beeld op. Er is dus geen meer, maar een verzameling laagjes, een beetje als in een spekkoek. Dit is ook eenvoudiger te verklaren dan een ondergronds meer met vloeibaar water, waarvoor speciale condities nodig zijn, zoals een hoge concentratie perchloorzouten. Het nieuwe onderzoek is op 7 juni gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science.

Credit NASA

Voor wie, net als ik, genoten heeft van de aflevering ‘The Waters of Mars’ in de BBC serie dr Who (seizoen 4) is het een kleine domper. Maar het is goed te benadrukken dat onderzoek van het Mars-oppervlak wel degelijk bewijs heeft laten zien dat er ooit stromend water op de Rode Planeet aanwezig was, zoals deze kiezelbedding (rechts).

Klimaatnieuws 7 juni: Drijvende zonnepanelen, virussen op ijs en vogelleed

      Geen reacties op Klimaatnieuws 7 juni: Drijvende zonnepanelen, virussen op ijs en vogelleed

Na de Europese verkiezingen wordt het even afwachten hoe het verder gaat met de Europese klimaat-maatregelen. Europa heeft sinds de vorige verkiezingen flinke vooruitgang geboekt in het vergroenen van de energiesector, en dat is goed nieuws. Minder goed nieuws zijn de berichten dat klimaatverandering nu al ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid van ouderen, kinderen en zwangere vrouwen. Lees meer in deze wekelijkse klimaatnieuwsbrief.

Goed nieuws

Foto Bangor University

3-6 Veel ruimte voor drijvende zonnepanelen. Zonneparken zie je tegenwoordig overal. Maar deze grote velden vol panelen slokken kostbare grond op. Dat kan ook anders, aldus onderzoekers van de Bangor University (VK): veel landen zouden zonneparken op het water kunnen aanleggen. Een aantal landen, zoals Ethiopië en Rwanda, zouden op die manier zelfs in hun totale stroombehoefte kunnen voorzien. De onderzoekers stelden strenge eisen aan de drijvende zonnepanelen: ze moesten binnen tien kilometer van een stad liggen, niet in een beschermd natuurgebied en het meer mocht niet langdurig bevriezen in de winter, of opdrogen in de zomer. Voordelen van drijvende panelen is dat ze gekoeld worden door het water, wat hun rendement vergroot. Daarnaast verminderen ze verdamping. In het Verenigd Koninkrijk zou overigens slechts 1 procent van de stroombehoefte van drijvende zonneparken kunnen komen. De inventarisatie is gepubliceerd in Nature Water. Zie ook dit nieuwsbericht.

Verder lezen →

Klimaatnieuws 31 mei: Een rollercoaster over snelladen, koemest en het Tibetaans plateau

      Geen reacties op Klimaatnieuws 31 mei: Een rollercoaster over snelladen, koemest en het Tibetaans plateau

Een mooi bericht: koeienmest kan de productie van waterstof veel goedkoper maken. Maar schonere brandstof voor schepen blijkt dan weer slecht te zijn voor het klimaat. En een verzameling oude foto’s laat zien dat gletsjers langs een deel van de Antarctische kust nauwelijks smelten, al is dat geen garantie voor de toekomst. Deze editie van mijn klimaatnieuwsbrief is een echte rollercoaster!

Goed nieuws

Een KERI-onderzoeker test een gecoate anode | Foto Korea Electrotechnology Research Institute

31-05 Nieuwe coating maakt snelladen efficiënter. Een nadeel van elektrische auto’s is dat het laden van de accu’s relatief langzaam gaat. Sneller laden kan door de energiedichtheid van de accu te vergroten, maar daarvoor zijn dikkere electroden nodig en de accu gaat hiermee sneller achteruit. Koreaanse onderzoekers hebben een mogelijke oplossing gevonden. Zij ontwikkelden een coating van aluminiumoxide voor de anode. Deze voorkomt dat er lithium-ionen op de anode worden afgezet, diede accu slechter laten functioneren. In een test met een kleine cel bleek dat na 500 snelle laadcycli de capaciteit nog zo’n 83 procent was. De onderzoekers willen hun test nu gaan opschalen, en zij hebben de methode inmiddels gepatenteerd in de VS en Korea. Een beschrijving van de coating is verschenen in het tijdschrift Advanced Functional Materials.

Verder lezen →

Klimaatnieuws 24 mei: fasten seatbelts, batterijen en oranje rivieren

      Geen reacties op Klimaatnieuws 24 mei: fasten seatbelts, batterijen en oranje rivieren

Er zijn elke week wel weer innovaties te melden die de uitstoot van broeikasgassen kunnen verminderen. Dat is mooi, al is gedragsverandering ook belangrijk. De luchtvaart stoot bijvoorbeeld nogal wat broeikasgas uit. Maar afgelopen week zagen we hoe klimaatverandering de luchtvaart gevaarlijker maakt. Is dat goed nieuws of slecht? Lees het zelf in mijn wekelijkse klimaatnieuwsbrief.

Goed nieuws

Illustratie Argonne National Laboratory / JACS

21-05 Grondstoffen uit broeikasgas. Het is al vaker langsgekomen in deze nieuwsbrief: technologie die het broeikasgas kooldioxide om zet in nuttige grondstoffen voor de chemische industrie. Een probleem is dat dit veel energie kost, vandaar dat wetenschappers zoeken naar katalysatoren die de reactie zuiniger maken. Zo ook onderzoekers van het Argonne National Laboratory (Department of Energy, VS). Zij gebruikten tin om van kooldioxide drie bouwstenen te maken: ethanol, azijnzuur en mierenzuur. Het tin is geplaatst op en koolstof staaf, en de grootte van de tin-deeltjes bepaalt welk product er ontstaat. Het is bovendien een elektro katalytische reactie, die dus met (groene) stroom op gang wordt gehouden. De onderzoekers hebben het proces beschreven in het Journal of the American Chemical Society. Zie ook dit nieuwsbericht van het ANL.

Verder lezen →

Leven creëren uit levenloze biomoleculen met AI en lab-evolutie

      Geen reacties op Leven creëren uit levenloze biomoleculen met AI en lab-evolutie

Even wat achtergrondinformatie bij de grote onderzoekssubsidie ‘EVOLF’ (€40 miljoen over tien jaar) die is toegekend voor het creëren van leven uit levenloze biomoleculen met behulp van AI en lab-evolutie.

Allereerst felicitaties voor Cees Dekker, die het mooie nieuws vandaag mocht bekendmaken. In de nieuwsberichten rond zo’n aankondiging lijkt het soms alsof er iets heel nieuws gaat gebeuren. Het is natuurlijk een nieuwe programma met een nieuwe insteek, maar het bouwt ook voort op een fundament van eerdere programma’s. Zo loopt sinds 2017 het programma BaSyc (Building a Synthetic Cell) waar veel van de EVOLF partners ook in zitten. En eveneens in 2017 is het Origins Center Netherlands opgericht, met dit symposium in Groningen. Zie ook deze serie verhalen die ik er over schreef voor de Faculty of Science and Engineering van de RUG.

Verder lezen →

Klimaatnieuws 17 mei: grondstoffen uit broeikasgas, nieuwe satelliet en ziekmakende warmte

      Geen reacties op Klimaatnieuws 17 mei: grondstoffen uit broeikasgas, nieuwe satelliet en ziekmakende warmte

Eerst maar even wat goed nieuws: in het onderhandelingsakkoord van de formerende partijen staat dat de klimaatdoelen blijven staan. Minder goed nieuws – uit deze klimaatnieuwsbrief – is dat ze eigenlijk moeten worden aangescherpt in verband met gezondheidseffecten. En de afschaffing van het Nationaal Groeifonds zal remmend werken op de broodnodig innovaties om processen te vergroenen (zoals het voorbeeld hieronder). Maar met hoop en lef is het mogelijk de klimaatverandering binnen de perken te houden – en als dat lukt mogen we trots zijn! (De klimaatnieuwsbrief gaat verder onder de foto)

Hitteval kan industriële processen vergroenen

Goed nieuws

Het omzettingsproces van Circe BioScience

15-5 Bedrijf laat micro-organismen broeikasgas omzetten in nuttige stoffen. Het bedrijf Circe BioScience heeft een wereldwijde licentie verworven voor technologie om met behulp van micro-organismen allerlei verschillende stoffen te maken uit broeikasgas, van voeding via bioplastics tot aan vliegtuigbrandstof. De licentie geldt voor technologie die aan de universiteit van Harvard (VS) is ontwikkeld. Daar wisten wetenschappers micro-organisme zo aan te passen dat ze met behulp van kooldioxide nieuwe moleculen kunnen bouwen, net zoals planten van dit gas suikers maken. Hun eerste project is de productie van triglyceriden voor het maken van synthetische cacao. Het bedrijf wil zich ook richten op andere vetten, die als bouwsteen kunnen dienen voor duurzame melkproducten, cosmetica of brandstof. Meer informatie is te vinden bij Harvard University.

Verder lezen →