De bodem bepaalt deels hoeveel broeikasgas er in de lucht aanwezig is. Twee onderzoeken in deze aflevering van klimaatnieuws laten zien dat micro-organismen daarin een belangrijke rol spelen. Daarnaast blijken zeer grote zonneparken als regenmakers te werken en zou de Antarctische ijskap heel snel kunnen smelten. Je leest het in deze klimaatnieuwsbrief.
Goed nieuws
6-2 Zonnecentrale kan regen maken. In de woestijn van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) staan grote velden vol zonnepanelen. Die leveren niet alleen stroom, ze kunnen misschien zelfs bijdragen aan regenval in het doorgaans grotdroge gebied. Onderzoekers van de universiteit van Hohenheim (Dld) berekenden aan de hand van weermodellen dat een veld zwarte panelen van vijftien vierkante kilometer kan zorgen voor opwaartse stromingen, waardoor wolken ontstaan, meldt het wetenschappelijke tijdschrift Science. De lucht moet dan wel vochtig genoeg zijn, en de Perzische Golf zorgt daarvoor in de VAE. Een veld van twintig vierkante kilometer zou genoeg regenval kunnen veroorzaken om dertigduizend mensen een jaar lang van water te voorzien. Om deze berekeningen in de praktijk kunnen testen moeten de onderzoekers nog wel wachten op een zonnepark van deze omvang is aangelegd.
8-2 Goed werkende calcium-zuurstof batterij. Een oplaadbare batterij op basis van calcium zuurstof heeft een hoge capaciteit en maakt gebruik van goedkope materialen. Maar het was nog niet gelukt zo’n batterij te laten werken bij kamertemperatuur. Daar zijn onderzoekers van de Fudan University (China) nu in geslaagd. Zij presenteerden hun ontwerp donderdag in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Als elektrolyt gebruikt accu een ionische vloeistof, zouten die vloeibaar zijn bij omgevingstemperatuur. De batterij gaat ten minste zevenhonderd cycli mee en is zelfs te maken in de vorm van flexibele draden die in stof zijn te verwerken.
Tussen goed en minder goed
5-2 Betere klimaatvoorspelling met bodembacteriën. Om een goed inzicht te krijgen in de ontwikkeling van het klimaat is het belangrijk te weten hoeveel koolstof in de bodem verdwijnt. Dit gebeurt vooral doordat bodembacteriën die koolstof opnemen uit de wortels van planten, die het weer uit de lucht hebben gehaald. Maar de invloed van die bacteriën is niet in detail verwerkt in klimaatmodellen, omdat bekend is welke soorten er in verschillende ecosystemen aanwezig zijn. Amerikaanse onderzoekers hebben dat opgelost door te kijken naar genetisch materiaal van bodembacteriën. Op basis daarvan kunnen ze zien welke eigenschappen de bacteriën hebben in allerlei soorten ecosystemen, van graslanden tot ontdooiende permafrost. Het nieuwe model, dat maandag is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Microbiology, kan beter voorspellen hoe bodembacteriën de koolstof-kringloop beïnvloeden, die een cruciale factor is in klimaatverandering. Een persbericht is hier te lezen.
5-2 Betere inschatting opname broeikasgas poolgebied. Een nieuw onderzoek geeft beter inzicht in de opname en afgifte van broeikasgassen door land in de Noordpool regio. Onderzoekers van de universiteit van Helsinki deden metingen op de grond en verzamelden gegevens van satellieten. Met behulp van kunstmatige intelligentie werden factoren als de bodemsamenstelling en de begroeiing gekoppeld aan de opname of afgifte van methaan, distikstofmonoxide (lachgas) en kooldioxide. Hierdoor konden ze op een schaal van enkele meters bepalen of er netto opname of afgifte was. In Noord-Finland neemt de bodem tijdens de zomer bijvoorbeeld broeikasgas op, maar uit meren kan soms veel methaan ontsnappen. Recente studies laten zien dat de opname van broeikasgas in de regio afneemt, maar hard bewijs is er nog niet. Het nieuwe onderzoek, gepubliceerd in EGU Biogeosciences, kan helpen om de opname en uitstoot van broeikasgas nauwkeuriger te bepalen.
Klimaat in de media. Klimaatverandering is ook zichtbaar in nieuwsmedia. Vorige week meldde ik dat skiwedstrijden in de Alpen niet doorgingen door extreem hoge temperaturen. Eén race in Chamonix die wel doorging kreeg een onverwachte winnaar – deels door klimaatverandering. Slalomskiër Daniel Yule verknalde zijn eerste afdaling, en ging daardoor als dertigste en laatste naar de tweede race. In die tweede run starten de atleten in omgekeerde volgorde, zodat Yule als eerste naar beneden mocht. Tijdens die tweede run werd de piste door de hoge temperatuur steeds slechter, zodat de toppers (die als laatsten startten) slechte tijden neerzetten. Yule won mede daardoor alsnog. Verder meldt een krant in Connecticut (VS) dat verzekeringspremies voor huizen omhoog schieten, door de steeds grotere stormschade die samenhangt met klimaatverandering. Vooral armere eigenaren en Afro-Amerikanen (die vaak slechte voorwaarden krijgen bij verzekeringen) zijn hiervan de dupe. En ten slotte meldt luchtvaartmaatschappij Loganair dat zij in 2027 uitstoot-vrij naar de Orkney eilanden zullen vliegen, met een toestel op waterstof van Britten-Norman.
Minder goed nieuws
5-2 Sponzen wijzen op sterke opwarming klimaat. De oceanen zijn inmiddels 1,7 graad warmer dan voor de industriële revolutie. Dit blijkt uit een nieuw onderzoek gepubliceerd in Nature Climate Change, waarvoor wetenschappers de skeletten analyseerden van sponsdieren uit de familie Calcifibrospongiidae, die tot wel driehonderd jaar leven. Om hun skeletjes te bouwen nemen de dieren kalk op het uit water, maar ook een beetje strontium. Uit de hoeveelheid strontium die ze inbouwen kunnen wetenschappers het temperatuurverloop tijdens hun leven afleiden. Zo konden de onderzoekers de temperatuur vanaf ongeveer 1750 tot nu bepalen. De skeletjes laten keurig perioden van afkoeling zien, veroorzaakt door grote vulkaanuitbarstingen in de negentiende eeuw. Het onderzoek laat zien dat opwarming veertig jaar eerder begon dan werd aangenomen, en dat de oceanen inmiddels 1,7 graad boven die waarde zit. Maar hierdoor is de stijging van de temperatuur in dit onderzoek bepaald ten opzichte van 1820, in plaats van 1860 (zoals in alle IPCC rapporten). Daarom is er feitelijk niets veranderd, stellen commentatoren, de stijging sinds 1860 is nog als eerder berekend. Zij denken dan ook dat klimaatdoelen uit het verdrag van Parijs nog steeds haalbaar zijn.
8-2 West-Antarctische ijskap smolt snel na laatste ijstijd. Door klimaatopwarming kalft de ijskap rond Antarctica af. Hoe snel dat gebeurt is onzeker, maar nieuw onderzoek laat zien dat achtduizend jaar geleden, in een periode van opwarming na de laatste ijstijd, de West-Antarctische ijskap maar liefst 450 meter dunner werd in zo’n tweehonderd jaar. Dit is gemeten in uitgeboorde ijskernen. Met twee verschillende technieken is bepaald hoe hoog het ijs was waarop de verse sneeuw, die vervolgens tot ijs werd samengedrukt, is gevallen. Een snelle daling in de hoogte ervan wijst op een snelle afkalving vermoedelijk plaats doordat warm zeewater onder het drijvende deel van de ijskap kwam. Dit deel brak af, waarna de ijskap op het continent versneld afstroomde richting zee en daardoor dunner werd. Vervolgens stabiliseerde de ijskap, met een omvang zoals die we nu kennen. De resultaten, die donderdag zijn gepubliceerd in Nature Geoscience door onderzoekers van universiteit van Cambridge (VK), laten dus zien dat het afkalven zeer snel kan gebeuren. Met de nieuwe informatie is het mogelijk de modellen die ijsverlies op de Zuidpool beschrijven nauwkeuriger te maken. Een persbericht van de universiteit van Cambridge is hier te lezen.
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op mijn site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
