Het kan bijna niemand ontgaan zijn, maar 2023 was wereldwijd het warmste jaar ooit gemeten. De temperatuur was bijna anderhalve graad hoger dan de gemiddelde temperatuur van voor de industriële revolutie. Dit komt door een combinatie van klimaatopwarming en het oceaanfenomeen El Niño, dat ook volgend jaar nog invloed zal hebben. Maar er is meer nieuws over het klimaat, zowel slecht als goed. Lees verder onder dit confronterende plaatje.
Goed nieuws
9-1 Ammoniak kan emissie scheepvaart omlaag brengen. De scheepvaart gebruikt sterk vervuilende brandstoffen, en is goed voor ongeveer drie procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgas. In een liter ammoniak zit relatief veel energie, waardoor het een efficiënte brandstof kan zijn voor de scheepvaart, maar om de uitstoot van broeikasgas omlaag te brengen moet die ammoniak gemaakt zijn van groene waterstof. Onderzoekers van de universiteit van Oxford laten in het tijdschrift Environmental Research: Infrastructure and Sustainability zien dat een productieketen voor dit soort ‘groene ammoniak’ in een aantal landen rond de evenaar te realiseren is. Als de groene brandstof in tien havens in deze regio wordt aangeboden is ongeveer 60 procent van de uitstoot van broeikasgas te voorkomen. De investeringskosten liggen rond de tweeduizend miljard dollar. Een persbericht is hier te vinden.
9-1 Scenario voor rechtvaardige aanpak klimaatverandering. De meeste scenario’s voor het bestrijden van klimaatverandering gaan uit van een groeiende economie en consumptie. Vier wetenschappers, waaronder de Nederlander Detlef van Vuuren van het Planbureau voor de Leefomgeving, komen nu met een scenario zonder deze groei, dat uitgaat van ‘radicale verandering in kleine stapjes’. Zij analyseerden gegevens over het gebruik van natuurlijke hulpbronnen die vijfhonderd jaar teruggaan. Vanaf 1850 explodeerde het gebruik van die bronnen. En sinds het begin van de 19e eeuw heeft de rijkste 10 procent van de wereldbevolking voortdurend 50 procent van alle inkomsten uit de wereldeconomie ontvangen. Zij stellen voor om die curve om te buigen, onder meer door de inkomensverdeling eerlijker te maken, onderwijs voor meisjes en vrouwen te verbeteren (wat de bevolkingsgroei afremt), intensieve landbouw en vleesproductie te verlagen en meer bos te planten. Op die manier, zo stellen zij in het tijdschrift Environmental Research Letters van afgelopen dinsdag, is het mogelijk een eerlijke en duurzame toekomst te creëren. Zie ook dit persbericht.
Tussen goed en minder goed
10-1 Bestrijding diarree in tijden van klimaatverandering. Ieder jaar sterven meer dan een half miljoen kinderen onder de vijf jaar aan diarree. Het aantal patiëntjes neemt af, maar de gevolgen van klimaatverandering kunnen verdere afname bedreigen. Het Amsterdam UMC leidt een wereldwijd consortium dat met 6,5 miljoen euro Europese steun op zoek gaat naar een oplossing voor deze bedreiging. Het eerste doel van het onderzoek is te meten hoe klimaatverandering watervoorzieningen, waterkwaliteit en ziektelast van diarree beïnvloedt. Dat gebeurt in casestudies verspreid over Europa en sub-Sahara-Afrika. Met deze gegevens hopen de onderzoekers maatregelen te kunnen ontwikkelen waarmee door klimaatverandering veroorzaakte ziekten die diarree veroorzaken zijn te voorkomen. Meer informatie is te vinden bij het Amsterdam UMC.
Minder goed nieuws
9-1 Droogte bedreigt oosten van China. Een extreem droge periode teisterde in 2022 het oosten van China. Dit leidde tot grote schade aan de landbouw en de economie van de regio. Een analyse door onderzoekers van de Chinese Academy of Sciences laat zien dat door de mens veroorzaakte opwarming de kans op een droge periode vergelijkbaar met die uit 2022 met 56 procent heeft doen toenemen. In een toekomstscenario met een stijgende uitstoot van broeikasgassen loopt dat risico verder op, een toename van 79 procent. Een afname van de uitstoot zou juist voor een sterke afname van dit risico zorgen. Deze analyse is afgelopen dinsdag gepubliceerd in het tijdschrift Atmospheric and Oceanic Science Letters. Een persbericht is hier te vinden.
9-1 Verzuring bedreigt zuidpoolregio. De oceanen nemen een grote hoeveelheid kooldioxide op, wat de opwarming van het klimaat afremt. Maar het zorgt er ook voor dat het zeewater verzuurt, wat slecht is voor allerlei organismen die er leven. Een onderzoek van de universiteit van Colorado in Boulder (VS) laat zien dat bij de huidige uitstoot van kooldioxide de kustwateren rond Antarctica aan het eind van deze eeuw twee keer zo zuur zullen zijn als nu. Hierdoor groeien algen minder goed en wordt he voor schelpdieren lastig een sterke schelp te bouwen. Dat verstoort de voedselketen, waardoor bijvoorbeeld robben en pinguïns uiteindelijk te weinig prooi kunnen vinden. Deze analyse is dinsdag gepubliceerd in Nature Communications. Zie ook het persbericht van de universiteit van Colorado.
11-1 Dunner sneeuwdek op noordelijk halfrond door klimaatverandering. Ongeveer 80 procent van de bevolking op het noordelijk halfrond is deels afhankelijk van smeltwater uit de bergen. Minder sneeuw in de bergen kan de aanvoer van dit water verminderen, maar tot nu toe zagen wetenschappers nog geen effect van klimaatverandering op sneeuwval. In een publicatie die donderdag is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature laten twee Amerikaanse wetenschappers zien dat er een afname is in sneeuwbedekking, gemeten in de maand maart tussen 1981 en 2020, die is toe te schrijven aan door de mens veroorzaakte opwarming. Zij ontdekten dat de relatie tussen opwarming en sneeuw niet-lineair is: pas wanneer de wintertemperatuur boven de -8 graden Celcius komt, wordt het sneeuwdek snel dunner. Ongeveer een vijfde van de sneeuwmassa op het noordelijk halfrond ligt in gebieden waar de wintertemperatuur nu dicht bij die waarde ligt. Verdere opwarming kan daardoor de hoeveelheid sneeuw in de bergen flink verminderen. Zie ook dit nieuwsbericht bij Nature.
