De klimaatconferentie COP29 is afgelopen, en de uitkomst is niet heel overtuigend. Het ging natuurlijk weer over geld, want klimaatactie is duur. Nou ja, het kost geld, maar niets doen is zeker vier keer duurder, blijkt uit nieuw onderzoek. Dit en meer in deze aflevering van mijn wekelijkse klimaatnieuws.
Goed nieuws
28-11 Landbouw kan helpen in strijd tegen klimaatverandering. De landbouw is zeer gevoelig voor de gevolgen van klimaatverandering, maar is ook verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Een artikel in het tijdschrift Science betoogt dat de landbouw een belangrijke factor kan worden in het bestrijden van klimaatverandering. Juist door de grote uitstoot is er veel te winnen in de landbouw. De auteurs stellen een ‘ketenbenadering’ voor, van leveranciers van zaden of meststoffen tot aan de consument. Door gezamenlijk in te zetten op innovaties, zoals zaden voor klimaatbestendige gewassen, en bijvoorbeeld landbouwsubsidies te koppelen aan verduurzaming, is het mogelijk om een vergaande vergroening door te voeren. Daarbij is het ook belangrijk om kleine boeren te ondersteunen, en er voor te zorgen dat iedereen in de waardeketen een redelijk inkomen heeft. Zie ook dit nieuwsbericht.
27-11 Hoe iedereen kan verdienen aan groene energie. Energie uit wind en zon is in sterk wisselende hoeveelheden beschikbaar. Maar door energieverbruik en -opslag op verschillende niveaus, van particulieren tot grote waterstoffabrieken, op elkaar af te stemmen is het mogelijk het aanbod van elektriciteit stabiel te houden, waarbij zowel de producenten als de gebruikers van stroom beter af zijn. Die conclusie trekt de Finse Hosna Khajeh in het proefschrift dat zij op 3 december verdedigt aan de universiteit van Vaasa. Zij stelt dat mensen met zonnepanelen en een thuisbatterij kunnen bijdragen aan de distributie van stroom – individueel of in bijvoorbeeld een hele buurt. Zij onderbouwt dit met wiskundige modellen. Er moeten dan wel systemen aangelegd worden waarmee de distributie van stroom landelijk of zelfs internationaal wordt afgestemd. Door de verbeterde distributie dalen de kosten, wat voor iedereen goed is. Het proefschrift van Khajeh is hier te vinden. Zie ook dit nieuwsbericht.
Tussen goed en minder goed
27-11 Oceanen koelen de aarde meer dan gedacht. Plankton in de oceanen produceert de stof dimethylsulfide, een zwavelverbinding die niet alleen zorgt voor de typische ‘zeelucht’, maar die in de atmosfeer deeltjes vormt die zonlicht terugkaatsen, wat de opwarming van de aarde vermindert. Maar er blijkt nog een zwavelverbinding uit de oceaan te komen: methaanthiol. Dit gas heeft een zelfde koelend effect als dimethylsulfide. Omdat het moeilijk is te meten wisten wetenschappers niet hoeveel er in de atmosfeer terechtkomt. Een internationaal team is er nu in geslaagd de uitstoot van dit gas te meten en die is aanzienlijk. De uitstoot van koelende zwavelverbindingen blijkt daardoor 25 procent hoger te zijn dan eerder werd geschat. Met deze kennis is het mogelijk om klimaatmodellen te verbeteren, vooral omdat de effecten van zwavelverbindingen op de wolken boven de oceanen nu beter zijn te schatten. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Science Advances. Zie ook dit nieuwsbericht.
26-11 Landbouw reageert ‘chaotisch’ op meer kooldioxide. Voor planten is het broeikasgas kooldioxide een meststof. De stijging van de concentratie kan dan ook de opbrengst van bijvoorbeeld landouw vergroten. Maar als temperatuur door dat gas gaat stijgen heeft dit een negatief effect op de groei van gewassen. Onderzoekers van de Banaras Hindu University in India hebben de relatie tussen kooldioxide, temperatuur en gewassen geanalyseerd. Zij zagen dat er duidelijke grenswaarden zijn waarbij gewassen minder goed gaan groeien. Maar die grenzen kunnen per gewas verschillen. De effecten verlopen bovendien met sterke wisselingen, die passen binnen de chaostheorie. Met deze theorie is het mogelijk per gewas (of variëteit ervan) te bepalen waar de grenzen liggen. Die informatie kan weer helpen bij het selecteren van gewassen, of zelfs het gericht aanpassen van gewassen aan hogere temperaturen. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Chaos. Zie ook dit nieuwsbericht.
Minder goed nieuws
26-11 Opwarming produceert onverwachte ‘hot spots’. De aarde warmt op, dat weten we. Maar een onverwacht gevolg hiervan is dat er regio’s opduiken waar nu herhaaldelijk hittegolven optreden. Dat blijkt uit een analyse van 65 jaar aan hittegolven die is gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences. Hieruit bleek dat vooral de afgelopen vijf jaar dit soort regionale hittegolven opduiken, bijvoorbeeld rond de grens van Canada en de VS aan de westkust. Daar lag de temperatuur in juni 2021 maar liefst 30 graden boven normaal. Andere regio’s die getroffen worden zijn delen van centraal China, Japan, Korea, het Arabisch schiereiland, oost-Australië en delen van Afrika. Hittegolven veroorzaakten zo’n 60.000 sterfgevallen in 2022, en 47.000 het jaar erna. Ook Noordwest Europa, inclusief Nederland, is zo’n ‘hot spot’. Wat precies de oorzaak is kan per regio verschillen en is ook niet altijd duidelijk, aldus de onderzoekers. Maar gezien de gevolgen voor onder meer de bevolking is het verstandig om er rekening mee te houden dat in de zomer hittegolven op veel plekken het nieuwe normaal zijn. Zie ook dit nieuwsbericht.
26-11 Kantelpunten maken gevolgen van opwarming kostbaar. Veel landen hikken aan tegen de kosten die het terugdringen van de opwarming van de aarde met zich mee brengen. Maar een nieuw onderzoek van het Amerikaanse DOE/Pacific Northwest National Laboratory laat zien dat de kosten van niets doen zeker vier keer hoger zijn. Als gevolg van de opwarming ontstaan er ‘kantelpunten’, zoals wanneer door zeespiegelstijging of het afsterven van koraal kuststeden dreigen te overstromen. Maar ook het wegsmelten van poolijs, waardoor er minder zonlicht wordt teruggekaatst en de poolzee veel sneller gaat opwarmen, is alleen tegen zeer hoge kosten om te draaien. Het vertragen en omkeren van het afsmelten dat nu plaats vindt is vele malen goedkoper. Er zijn verschillende van deze kantelpunten, die elk een andere aanpak vragen, stellen de onderzoekers. Maar in alle gevallen liggen de kosten van herstel hoger wanneer we voorbij dat kantelpunt zijn, gemiddeld is herstel vier keer zo duur als preventie. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift npj Climate and Atmospheric Science. Zie ook dit nieuwsbericht.
Het maken van deze nieuwsbrief kost mij iets meer dan een halve werkdag. Een donatie is daarom altijd welkom, via Paypal. Geen Paypal? Neem dan even contact op.
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
