In de VS teistert orkaan Helene onder meer de staten Florida en Georgia. Het slechte nieuws is dat er vaker krachtige orkanen ontstaan door de opwarming van het klimaat. Maar in deze klimaatnieuwsbrief kun je ook lezen dat nu beter is te voorspellen hóe krachtig een orkaan wordt. Ook is er goed nieuws over omzetting van ammonia in waterstof, en een plan om de luchtvaart klimaatneutraal te maken rond 2050.
Goed nieuws
24-9 Uitstoot broeikasgas door kuilvoer simpel te verminderen. Lachgas (N2O) is een broeikasgas dat driehonderd keer sterker is dan kooldioxide. In de VS is landbouw de grootste bron van lachgas, het komt onder meer vrij bij het maken van kuilvoer. Onderzoekers van Kansas State University hebben dit vergistingsproces gemodelleerd en onderzocht voor drie gewassen: mais, alfalfa en sorghum. In een periode van vier weken produceerden al die gewassen een aanzienlijke hoeveelheid lachgas. Uit deze simulaties bleek dat vergisting van kuilvoer de op twee na grootste bron van lachgas is in de landbouw. Maar de onderzoekers vonden ook een oplossing: door kalium- of natriumchloraat aan de ingekuilde gewassen toe te voegen ging de productie van lachgas flink omlaag. Deze zouten remmen de groei van zogeheten de-nitrificerende bacteriën, die verantwoordelijk lijken te zijn voor de productie van N2O. Verder onderzoek moet uitwijzen hoe lachgasproductie in kuilvoer nog verder omlaag is te brengen. Een artikel over deze bevindingen is gepubliceerd in het tijdschrift PNAS Nexus. Zie ook dit nieuwsbericht.
24-9 Elektrisch veld verbetert omzetting van ammonia in waterstof. Groene waterstof is een mogelijke brandstof van de toekomst. Voor transport en opslag is het gemakkelijker dit gas eerst om te zetten in ammonia (NH3), dat eenvoudiger vloeibaar te maken is. Maar die omzetting kost weer energie, vooral omdat er een hoge temperatuur nodig is (ruim 500 graden Celsius) om weer waterstof te maken van ammonia. Japanse onderzoekers hebben nu een manier gevonden om deze conversie bij lagere temperatuur uit te voeren, van ongeveer 200 graden. Ze gebruikten een katalysator (een stof die chemische reacties versnelt zonder zelf gebruikt te worden) en lieten de reactie verlopen in een elektrisch veld. Dit beïnvloedt het oppervlak van de katalysator, waardoor de ammonia er beter aan bindt. De nieuwe omzetting maakt toepassingen van waterstof efficiënter, aldus de onderzoekers. Zij presenteerden hun resultaten in het tijdschrift Chemical Science. Zie ook dit nieuwsbericht.
Tussen goed en minder goed
26-9 Verbeterde voorspelling orkaankracht kan schade beperken. Onderzoekers van de universiteit van Houston (VS) hebben de computermodellen verbeterd die voorspellen wat de kracht van een zich vormende orkaan zal zijn en hoeveel regen deze veroorzaakt. Dit is belangrijk omdat orkanen krachtiger worden door de opwarming van het klimaat. Op een supercomputer simuleerden de onderzoekers in 22 uur de ontwikkeling van orkaan Irma, die in 2017 onder mee Sint Maarten teisterde. De hoeveelheid wrijving tussen de draaiende lucht in de orkaan en de atmosfeer er omheen die in de simulatie werd gebruikt bleek cruciaal voor de kwaliteit van de voorspelling. De ontwikkeling van de orkaan was 40 procent beter te voorspellen wanneer een lagere waarde dan gebruikelijk werd gebruikt. Ook zagen de onderzoekers in simulaties dat zwaardere orkanen niet per se meer regen veroorzaakten, maar dat er bij zware orkanen op bepaalde plekken wel meer regen viel. De voorspelling waar die regen valt is belangrijk voor de maatregelen die overheidsinstanties nemen tijdens een orkaan. De resultaten van de nieuwe simulaties zijn gepubliceerd in het Journal of Hydrometeorology. Zie ook dit nieuwsbericht.
23-9 Alleen door grote inspanning wordt luchtvaart in 2050 uitstoot-vrij. De luchtvaart heeft als doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn, maar de sector ligt alles behalve op koers. Toch zou het nog kunnen lukken, stellen wetenschappers van de Universiteit van Cambridge (VK) in een rapport. Maar dat lukt alleen als er de komende vijf jaar een aantal stevige stappen worden gezet. In 2030 zou er bijvoorbeeld een idee moeten zijn om het ontstaan van persisterende condensatiestrepen (‘contrails’) te voorkomen. Die strepen blokkeren de uitgaande warmtestraling vanaf de aarde, en vormen zo een deken. Een tweede stap is een vermindering van het brandstofgebruik, die moet leiden tot een halvering in 2050. Daarnaast zijn er grote investeringen nodig in productie van duurzame vliegtuigbrandstof. Ten slotte is het zaak zo snel mogelijk grootschalige onderzoeken op te zetten om de sector te transformeren en duurzame technologieën sneller in te kunnen voeren. Het volledige rapport is hier te vinden. Zie ook dit nieuwsbericht.
Minder goed nieuws
29-6 Hitte vergroot sociale ongelijkheid. Onderzoekers van een aantal Amerikaanse universiteiten hebben onderzocht wat de invloed is van extreme hitte op mobiliteit in elf stedelijke gebieden. Zij keken hoe vaak mensen uit verschillende sociaaleconomische groepen de deur uit gingen en welke manier van transport ze daarbij gebruikten. Ook onderzochten ze blootstelling aan hitte en zonlicht tijdens de reizen. Op extreem hete dagen bleven mensen vaker thuis, er werden vooral noodzakelijke reizen gemaakt. Daarbij gebruikten ze vaker de auto, het aantal reizen met openbaar vervoer halveerde tijdens warme dagen. Ook gingen minder mensen lopen of fietsen. Maar het onderzoek liet ook zien dat mensen met de laagste inkomens kwetsbaar zijn, omdat die doorgaans geen auto hebben. Daarom moeten ze wel lopen, waarbij ze zich blootstellen aan gevaarlijk hoge temperaturen. De onderzoekers stellen dat steden hier rekening mee moeten houden, bijvoorbeeld door meer schaduw aan te brengen en door mensen met lage inkomens op extreem hete dagen gratis ‘van deur tot deur’ transport aan te bieden. Het onderzoek is verschenen in het tijdschrift Transportation Research Part D. Zie ook dit nieuwsbericht.
26-9 Opwarming vergroot risico op bosbranden Zuid-Amerika. Het aantal dagen in het jaar dat het risico op bosbranden in delen van Zuid-Amerika zeer hoog is, is sinds 1970 verdrievoudigd. Onderzoekers van de Universidad de Santiago de Chile keken in blokken van 30 bij 30 kilometer hoe vaak het er gelijktijdig extreem warm, extreem droog en extreem ontvlambar was. Hoewel Zuid-Amerika niet sneller opwarmt dan andere delen van de wereld, lijkt het erop dat omstandigheden die tot grote natuurbranden kunnen leiden er relatief veel vaker voorkomen als gevolg van klimaatopwarming. In het grensgebied van Venezuela en Colombia ging het aantal dagen met een zeer hoog brandrisico van 20 per jaar in 1970 naar 70 in 2022. Wel verschilde het brandrisico sterk van jaar op jaar, waarbij El Niño-jaren het risico in het noorden het hoogst was, terwijl de koelere La Niña juist voor een hoger risico in het zuiden zorgde. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Communications Earth & Environment. Zie ook dit nieuwsbericht.
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
