De klimaatcrisis bedreigt inmiddels ook onze koffieproductie: de Arabica-planten kunnen niet zo goed tegen de hitte. Maar gelukkig hebben we nog de Robusta, die zijn naam eer aandoet. Verder in deze editie van mijn klimaatnieuws onder meer betere klimaatmodellen, de koppeling van klimaat en biodiversiteit en de uitstoot van broeikasgas door opdrogende zoutmeren.
Goed nieuws
25-7 Moleculaire kooi produceert waterstof met licht. Wetenschappers van Oregon State University (VS) hebben een techniek ontwikkelt om water met behulp van zonlicht te splitsen in waterstof en zuurstof. Waterstofproductie gebeurt nu nog via onder meer elektrolyse. De onderzoekers gebruikten een moleculaire kooi van metalen verbonden via organische moleculen, een zogeheten metal-organic framework (MOF). Hierin vormen de metalen ruthenium oxide en titanium oxide samen met zwavel- en stikstofatomen een katalysator die de splitsing van water gemakkelijker laat verlopen. Zij stellen dat hun katalysator stabiel genoeg is voor een industriële toepassing. En hoewel ruthenium een duur metaal is, is er maar heel weinig van nodig. Een beschrijving van de katalysator is gepubliceerd in het tijdschrift Angewandte Chemie. Zie ook dit nieuwsbericht van Oregon State University.
22-7 AI model beter in voorspellen weer, klimaat. De huidige modellen waarmee de weersverwachting en veranderingen in het klimaat worden berekend zijn gebaseerd op de natuurkundige principes. Een nieuw systeem, ontwikkeld bij Google Research, combineert deze natuurkunde met kunstmatige intelligentie. Dat levert modellen op die zowel de weersverwachting als klimaatverwachting kan maken met minder rekentijd (en dus minder energieverbruik), terwijl de uitkomst even nauwkeurig en in sommige gevallen nauwkeuriger is dan de gewone modellen. Dit zou onzekerheid in (lange termijn) verwachtingen verkleinen. Het nieuwe model is gepubliceerd in het tijdschrift Nature. Volgens commentatoren van het Britse Science Media Center is het een zeer waardevolle innovatie, maar zijn er inmiddels al vergelijkbare AI-systemen in gebruik. Zij wijzen erop dat het Nature artikel acht maanden geleden is ingediend, en dat de veranderingen in AI feitelijk te snel gaan voor dit soort wetenschappelijke tijdschriften. Zie ook deze video.
Tussen goed en minder goed
25-7 Robusta kan koffiecrisis voorkomen. Dagelijks drinken mensen zo’n 2,2 miljard kopjes koffie, met dank aan de ongeveer 100 miljoen koffieboeren. Maar de teelt van de meest populaire boon, de Arabica, zal door klimaatverandering in 2050 sterk zijn afgenomen. Volgens wetenschappers van de universiteit van Florida zou die andere boon, Robusta, de terugval in koffieproductie kunnen opvangen. Deze plant is genetisch diverser dan Arabica, en past zich mede daardoor relatief eenvoudig aan nieuwe omstandigheden aan. De onderzoekers hebben Robusta planten onder verschillende condities laten groeien, onder meer in Florida. Zij verwachten dat deze soort een klimaatbestendige koffieboon kan opleveren. Een ander voordeel van Robusta is dat de planten minder meststoffen nodig. De smaak is ook prima, en op dit moment is deze boon goed voor 30 procent van de koffiemarkt (tegen 60 procent voor Arabica). Hun experimenten met Robusta zijn gepubliceerd in het tijdschrift Crop Science. Zie ook dit nieuwsbericht.
23-7 Oproep: koppel actie voor klimaat en biodiversiteit. De verandering van het klimaat en de achteruitgang van biodiversiteit zijn met elkaar verweven. Beide vraagstukken spelen bovendien op een wereldwijde schaal en overheden hebben er internationaal afspraken over gemaakt. Maar die aanpak is gescheiden. Klimaatverandering wordt besproken op de door de VN georganiseerde klimaatconferenties, terwijl diezelfde VN een aparte biodiversiteitsconferentie organiseert. Dit jaar vinden ze met een week ertussen plaats in Colombia en Azerbeidzjan. In het Journal of Applied Ecology publiceren klimaatwetenschapper Idil Boran en ecoloog Nathalie Pettorelli een voorzet voor een kader waarin beide thema’s gezamenlijk besproken kunnen worden. Zij stellen dat er veel synergie is in de aanpak van beide problemen. Door de aanpak van klimaatverandering en verlies van biodiversiteit via één programma te laten lopen is er volgens de onderzoekers veel winst te behalen. Zie ook dit nieuwsbericht.
Minder goed nieuws
25-7 Opdrogend zoutmeer bron van broeikasgas. Het langzaam opdrogende Great Salt Lake bij Utah (VS) heeft in 2020 maar liefst 4,1 miljoen ton kooldioxide en andere broeikasgassen uitgestoten, melden onderzoeker van het Royal Ontario Museum (Canada) in het tijdschrift One Earth. Zij stellen dat opdrogende meren tot nu toe over het hoofd zijn gezien als bron van broeikasgassen. Die uitstoot komt vooral door net drooggevallen delen van de bodem. De waterstand in het meer varieert, onder meer door de wisselende aanvoer van smeltwater uit de omringende bergen. Maar het zijn vooral menselijke activiteiten als landbouw en industrie en het gebruik als drinkwater die het meer doen krimpen. De onderzoekers maten de uitstoot op drooggevallen delen van april tot en met november, en vergeleken die met de uitstoot van het meer zelf. Daaruit berekenden ze de uitstoot van de opdrogende bodems, die voor 94 procent uit kooldioxide bestond met daarnaast nog wat methaan. De onderzoekers verwachten een vergelijkbare uitstoot bij andere krimpende meren, zoals het Aralmeer of de Kaspische Zee. Zie ook dit nieuwsbericht van het ROM.
23-7 Braziliaanse bomen vluchten voor opwarming. In de Atlantische bossen van Brazilië zorgt een warmer klimaat ervoor dat bomen in de bergen ‘migreren’: ze verplaatsen zich naar hogere gronden wanneer ze niet goed tegen de warmte kunnen, maar soms ook naar lagere gronden, wanneer ze te veel competitie te verduren krijgen. Dat melden wetenschappers van onder meer de Universiteit van Birmingham (VK) in het Journal of Vegetation Science na bestudering van 627 boomsoorten op 96 verschillende locaties. De bomen die op hogere gronden gaan groeien kunnen in de problemen komen wanneer ze bijvoorbeeld minder snel groeien dan warmte-minnende soorten. Deze koude-minnende soorten zijn in het algemeen gevoeliger voor de temperatuur. De onderzoekers vermoeden dat vergelijkbare trends ook voorkomen in andere regio’s. Het Atlantische bos heeft een grote soortenrijkdom en bevat allerlei unieke soorten en ecosystemen. Zie ook dit nieuwsbericht.
Uitsmijter
Dit is een post op X van Martien Visser, @BM_Visser, Lector Energietransitie Hanzehogeschool/Entrance, Manager Strategie Gasunie, Fellow Clingendael, Trias Energetica
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
