Zonneparken hebben voor- en nadelen. Gelukkig blijkt dat erosie bij parken op hellingen eenvoudig is te voorkomen, en dat het aanbod aan daken voor zonnepanelen de komende jaren flink toeneemt. Minder rooskleurig is een enorm methaanlek dat door het Nederlandse Tropomi-instrument is gemeten, en de conclusie dat kooldioxide-opname door bossen in gevaar komt door ontbossing. Je leest het in deze aflevering van mijn klimaatnieuws.
Goed nieuws
18-7 Zonnepark op helling veroorzaakt niet meer erosie. In de VS worden hellingen gezien als een goed alternatief voor parken op vlakke grond, die beter geschikt is voor landbouw. Maar hoe gedraagt regenwater zich bij zonneparken op een steile helling? Een onderzoek van Penn State University (VS) laat zien dat er inderdaad meer vocht op de grond komt langs de onderrand van panelen, maar dat dit regenwater met kleine aanpassingen prima is op te vangen zonder dat er extra erosie ontstaat. Het is bijvoorbeeld mogelijk om grind te leggen langs die onderrand, waardoor water eenvoudig in de bodem zakt zonder die weg te spoelen. Ook is het mogelijk water af te voeren via een goot. Verder is het belangrijk om wat ruimte tussen rijen met panelen te houden, om water bij sterke regenval beter af te kunnen voeren. Het onderzoek is gepubliceerd in het Journal of Hydrology. Zie ook dit nieuwsbericht.
16-7 Natuurlijke aanpak klimaatrisico’s blijkt kosteneffectief. Natuurlijke maatregelen om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan blijken vaak beter te werken dan technische oplossingen. Bovendien zijn deze maatregelen zeer kosteneffectief. Dat blijkt uit een overzicht van de literatuur door onderzoekers van de University of Massachusetts Amherst (VS). Zij analyseerden zo’n 20.000 wetenschappelijke publicaties over dit soort maatregelen. Maar liefst 71 procent van deze studies concludeert dan natuurlijke maatregelen kosteneffectief zijn. Het gaat dan om bijvoorbeeld verschillende ecosystemen die de kust kunnen beschermen, zoals mangrovebossen en kwelders. In 65 procent van de studies bleek de natuurlijke oplossing altijd beter dan de technische (zoals het aanleggen van dijken). Een deel van de voordelen van natuurlijke oplossingen, zoals grotere biodiversiteit en positieve effecten op de luchtkwaliteit, is nog niet meegenomen in het onderzoek. De analyse is gepubliceerd in het tijdschrift Science of the Total Environment. Zie ook dit nieuwsbericht.
Tussen goed en minder goed
16-7 AI berekent dakoppervlak wereldwijd, kansen voor zonnepanelen. Gebouwen zijn goed voor ongeveer 18 procent van het wereldwijde energieverbruik, en ze stoten 21 procent van alle broeikasgassen uit. Maar gebouwen hebben ook daken, waar eventueel zonnepanelen op kunnen liggen. Onderzoekers van het Oostenrijkse International Institute for Applied Systems Analysis gebruikten kunstmatige intelligentie om uit wereldwijde gegevens over bebouwing te berekenen hoeveel dakoppervlak er nu beschikbaar is, en hoe dit oppervlak zich tot 2050 zal ontwikkelen. In 2020 was er naar schatting 250 duizend vierkante kilometer aan daken beschikbaar, en dat zal in 2050 gegroeid zijn tot tussen de 300 en 380 duizend vierkante kilometer. In Afrika zal het dakoppervlak verdubbelen. Volgens de onderzoekers bieden daken een uitgelezen kans voor het opwekken van groene energie, vooral voor een aantal zich ontwikkelende economieën. Het voordeel is nog groter wanneer zij zelf een industrie opzetten om zonnepanelen te maken. De gegevens die in dit onderzoek zijn verzameld kunnen overheden helpen om dit soort initiatieven te gaan plannen, schrijven de onderzoekers in het tijdschrift Scientific Data. Zie ook dit nieuwsbericht.
15-7 Opwarming klimaat maakt de dagen langer. Door de opwarming van het klimaat smelt er veel ijs op de polen. Het smeltwater komt in de oceaan terecht, en een groot deel ervan stroomt naar de zone rond de evenaar. Daardoor verandert de massaverdeling op aarde, en dat heeft gevolgen voor de snelheid waarmee de planeet draait – en dus voor de lengte van een dag. Denk aan een schaatser die een pirouette draait: dit gaat snel wanneer deze de armen omhoog houdt, maar vertraagt als de armen zakken tot rond het middel. Wanneer bij de aarde een deel van de massa zich naar de evenaar verplaatst, zal de rotatiesnelheid ook afnemen. De dag wordt hierdoor enkele milliseconden langer, berekenden wetenschappers van de ETH Zürich (Zwitserland). Zij beschrijven dit in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences. Eerder meldden zij al in Nature Geoscience dat de rotatie-as van de aarde door de opwarming iets meer verschuift dan de huidige 10 meter per eeuw. Het lijken kleine veranderingen, maar de tragere rotatie heeft bijvoorbeeld gevolgen voor het plannen van de koers van een ruimtemissie naar Mars. Zie ook dit nieuwsbericht.
Minder goed nieuws
17-7 Grootste methaanlek ooit gemeten. Onderzoekers van de Universitat Politècnica de València (Spanje) hebben de uitstoot van een groot methaanlek gemeten met behulp van een netwerk van satellieten. Het lek ontstond in een Kazachstaans gasveld aan de rand van de Kaspische Zee op 9 juni 2023 en werd uiteindelijk gedicht op 25 december van dat jaar. In de tussentijd is er 131.000 ton methaan in de atmosfeer terechtgekomen, zo melden de onderzoekers in het tijdschrift Environmental Science & Technology Letters. De metingen zijn onder meer gedaan met het Nederlandse Tropomi-instrument op de Sentinal 5P satelliet. Onderzoekers van de Nederlandse organisatie voor ruimteonderzoek SRON hebben meegewerkt aan het analyseren van de gegevens. Voor deze meting zijn nieuwe methoden ontwikkeld om grootschalige methaanlekken te analyseren. Methaan is een zeer sterk broeikasgas, goed voor ongeveer een derde van de opwarming van het klimaat. Een snelle reactie op lekken is daarom van belang. Zie ook dit nieuwsbericht.
17-7 Kap tropisch woud bedreigt opname CO2 door bomen. De opname van kooldioxide door bossen is de afgelopen dertig jaar zo goed als gelijk gebleven. Maar niet alle bossen nemen nog steeds evenveel van dit broeikasgas op, en zonder maatregelen zal die opname in de nabije toekomst afnemen. Dit blijkt uit een analyse gemaakt door een internationaal team van wetenschappers die is gepubliceerd in het tijdschrift Nature. Vooral in noordelijke bossen is de opname afgenomen, terwijl gematigde en tropische bossen meer gingen opnemen. Maar twee derde van de extra opname door bossen moet weggestreept worden tegen het verlies aan opname door de kap van tropische bossen. Om de opname van kooldioxide door bossen op peil te houden zijn dan ook maatregelen nodig die ontbossing tegen gaan. Zie ook dit nieuwsbericht.
Uitsmijter
200e verjaardag van het broeikaseffect. Wie denkt dat het broeikaseffect een modern idee is zit er naast. In 1824 publiceerde de Franse wis- en natuurkundige Joseph Fourier al een artikel waarin hij stelt dat de atmosfeer mogelijk warmtestraling vasthoudt. Het KNMI geeft ter gelegenheid van deze tweehonderdste verjaardag een overzicht van het denken over de balans van warmtestraling.
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
