Na de Europese verkiezingen wordt het even afwachten hoe het verder gaat met de Europese klimaat-maatregelen. Europa heeft sinds de vorige verkiezingen flinke vooruitgang geboekt in het vergroenen van de energiesector, en dat is goed nieuws. Minder goed nieuws zijn de berichten dat klimaatverandering nu al ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid van ouderen, kinderen en zwangere vrouwen. Lees meer in deze wekelijkse klimaatnieuwsbrief.
Goed nieuws
3-6 Veel ruimte voor drijvende zonnepanelen. Zonneparken zie je tegenwoordig overal. Maar deze grote velden vol panelen slokken kostbare grond op. Dat kan ook anders, aldus onderzoekers van de Bangor University (VK): veel landen zouden zonneparken op het water kunnen aanleggen. Een aantal landen, zoals Ethiopië en Rwanda, zouden op die manier zelfs in hun totale stroombehoefte kunnen voorzien. De onderzoekers stelden strenge eisen aan de drijvende zonnepanelen: ze moesten binnen tien kilometer van een stad liggen, niet in een beschermd natuurgebied en het meer mocht niet langdurig bevriezen in de winter, of opdrogen in de zomer. Voordelen van drijvende panelen is dat ze gekoeld worden door het water, wat hun rendement vergroot. Daarnaast verminderen ze verdamping. In het Verenigd Koninkrijk zou overigens slechts 1 procent van de stroombehoefte van drijvende zonneparken kunnen komen. De inventarisatie is gepubliceerd in Nature Water. Zie ook dit nieuwsbericht.
6-6 Uitstoot door EU stroomproductie gedaald. Sinds de vorige Europese verkiezingen (2019) is de uitstoot van broeikasgassen door de Europese energiesector met 20 procent gedaald. Dat blijkt uit een analyse van CarbonBrief, een website uit het VK die klimaat- en energiepolitiek volgt. Tussen 2019 en 2023 daalde het aandeel van fossiele stroom in bijna alle Europese landen. Alleen Malta, Kroatië en Litouwen (samen slechts 1 procent van de Europese stroom) gebeurde dat niet. Nederland zag de grootste toename in duurzame energieproductie, vooral door veel meer windenergie. CarbonBrief laat ook een woordvoerder aan het woord van E3G, een onafhankelijke denktank over klimaat. Die meldt dat het uitfaseren van kolencentrales een ‘historisch succes’ is: gebruik van steenkool door de energiesector is sinds 2016 gehalveerd.
Tussen goed en minder goed
5-6 Klimaatverandering brengt zalm naar arctisch Canada. In 2010 ving Fankie Dillon, een traditionele visser in de Big Fish River aan de noordkant van Canada, voor het eerst een zalm. Hij wist toen niet wat voor vis hij in handen had, zalm kende hij alleen van tv. Maar inmiddels komen zalmen veel vaker in de Arctische zee boven Canada. Onderzoekers van de universiteit van Alaska in Fairbanks hebben nu ontdekt hoe de vissen vanuit de Stille Oceaan deze noordelijke wateren bereiken. Daarvoor moet het in de late lente zeer warm zijn in de Tsjoektsjenzee (een deel van de Noordelijke ijszee). Dit trekt de zalmen uit de Pacific aan. Als het in de zomer vervolgens warm blijft zwemmen de zalmen verder naar de Beaufortzee aan de noordoostelijk kant van Alaska. De weg naar Canada ligt dan open. Omdat beide delen van de zee op de juiste tijd warm moeten zijn, kwam dit tot voor kort zelden voor. Klimaatverandering heeft deze route echter wijd open gezet en zalm zal over twintig jaar een vast onderdeel van het menu van de lokale vissers zijn, aldus de onderzoekers in het tijdschrift Global Change Biology. Zie ook dit nieuwsbericht.
4-6 Kan reuzenvirus ijskap beschermen? In de Groenlandse ijskap liggen sporen van algen die in het voorjaar ontkiemen. Ze zorgen dan voor fikse algengroei die het ijs zwart kleur. Dit zwarte ijs neemt meer warmte op dan wit ijs, en smelt dus ook sneller. Onderzoekers van de universiteit van Aarhus (Denemarken) hebben nu in het ijs ook een ‘reuzenvirus’ ontdekt dat verwant is aan een virus uit de oceanen dat algen infecteert. Het is nog niet duidelijk of dit virus op het ijs ook algen infecteert. In dat geval zou het de algengroei kunnen afremmen, en daarmee ook het smelten van het ijs. Er zijn inmiddels proeven gedaan waarbij ijs-algen zijn geïnfecteerd met het reuzenvirus. De resultaten daarvan zullen later dit jaar verschijnen. De ontdekking van de virussen is beschreven in het tijdschrift Microbiome. Zie ook dit nieuwsbericht van de universiteit van Aarhus.
Minder goed nieuws
5-6 Klimaatverandering raakt gezondheid ouderen, zwangeren en kinderen. De gevolgen van klimaatverandering raken nu al kwetsbare groepen, waarschuwt de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Het bericht is gebaseerd op vier eerder gepubliceerde studies die laten zien hoe hoge temperaturen, overstromingen en droogte de gezondheid van deze groepen beïnvloeden. Tijdens hittegolven sterven bijvoorbeeld meer ouderen dan normaal. Maar ook de kindersterfte stijgt wanneer de minimumtemperatuur boven de 24 graden uitkomt. Ook overstromingen treffen de kwetsbare groepen extra hard, door het wegvallen van zorg, gebrek aan voedsel en de uitbraak van infectieziekten. De waarschuwing moet overheden er toe aanzetten om plannen te ontwikkelen om deze groepen te beschermen bij stijgende temperaturen of door het klimaat veroorzaakte calamiteiten.
6-6 Toename tropische stormen bedreigt zeevogels. Klimaatverandering zorgt voor meer tropische stromen die bovendien krachtiger zijn. Australische onderzoekers gebruikten een tropische storm die in 2023 een eilandje voor de noordwest kust van Australië trof om de impact hiervan op zeevogels te schatten. De tropische cycloon Ilsa trof Bedout Island, waar de bruine gent, maskergent en kleine fregatvogel leven. Foto’s gemaakt voor en na de storm wezen uit dat 80 tot 90 procent van de vogels gedood was door de cycloon. Omdat zeevogels vaak weinig jongen krijgen, komt de populatie zo’n klap maar langzaam te boven. Wanneer er meer cyclonen komen krijgen ze helemaal geen kans meer te herstellen, waardoor het hele ecosysteem van dit soort eilanden wordt geraakt. De vogelpoep (guano) is namelijk een belangrijke bron van voedingsstoffen voor organismen op het eiland en in de omringende zee. Deze analyse is gepubliceerd in het tijdschrift Communications Earth & Environment. Zie ook dit nieuwsbericht.
