We krijgen weer geen witte kerst dit jaar. Het goede nieuws is dat dit niet aan klimaatverandering ligt: sinds 1901 is het maar acht keer voorgekomen, meldt Buienradar. Tegelijkertijd wordt de kans daardoor natuurlijk wel degelijk nóg kleiner. Maar gelukkig zijn er volop technische mogelijkheden om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. En ook de politiek kan bijdragen, zo kun je lezen in deze Kersteditie van mijn klimaatnieuws.
Goed nieuws
19-12 Bliksems! Reactor maakt ammonia uit lucht en stroom. Ammoniak is een uiterst belangrijke grondstof voor onder meer kunstmest. Maar het honderd jaar geleden ontwikkelde Haber-Bosch proces om deze stof te maken gebruikt nogal wat energie. Daardoor is de ammoniakproductie goed voor 2 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Onderzoekers van de University of Buffalo (VS) hebben nu het groene productieproces van ammoniak uit de natuur gekopieerd. Natuurlijk ammoniak ontstaat door een combinatie van bliksem en bacteriën: de bliksem splitst stikstof in de atmosfeer, waardoor er stikstofoxiden ontstaan. Wanneer die via regen in de bodem komen zetten bacteriën ze om in ammoniak. De onderzoekers bouwden een reactor waarin een plasma stikstof uit de lucht omzet in oxiden, die vervolgens door een katalysator worden opgenomen en omgezet in ammoniak. De hele reactie loopt op stroom, dus wanneer die groen is, is er geen uitstoot van broeikasgassen meer. De onderzoekers beschrijven hun reactor in het tijdschrift Accounts of Chemical Research. Zie ook dit nieuwsbericht.
17-12 Hogere opbrengst van ‘dansende’ zonnepanelen. Een fris windje kan stof van zonnepanelen afblazen en zorgt bovendien voor wat koeling. Dat is gunstig voor panelen, aangezien stof en hitte de stroomopbrengst verminderen. Maar panelen kunnen ook kapot gaan door een stevige wind. In het tijdschrift Physics of Fluids beschrijven onderzoekers van de Université Côte d’Azur (Frankrijk) een rekenmodel waarmee ze de optimale windcondities voor een zonnepark kunnen vaststellen. Uit dit model komt bijvoorbeeld de optimale ruimte tussen rijen panelen en de hoogte ervan, maar het laat ook zien bij welke windsnelheid een park met panelen die automatisch de zon volgen in een ‘veilige stand’ moet worden geparkeerd om schade te voorkomen. Met dit model kunnen beheerders hun panelen laten ‘dansen op de wind’, aldus de onderzoekers. Zie ook dit nieuwsbericht.
Tussen goed en minder goed
17-12 Kosten van koolstof-uitstoot hoger dan gedacht. Hoeveel schade veroorzaakt de uitstoot van een ton koolstof in de vorm van het broeikasgas CO2? Die vraag is belangrijk, onder meer om te bepalen hoe goed investeringen om de uitstoot terug te dringen renderen. Onderzoekers van de University of California in Davis (VS) hebben de ‘sociale kosten van koolstof’ nog eens tegen het licht gehouden, en concluderen dat die prijs twee keer hoger ligt dan gemiddeld wordt aangehoudenZij analyseerden 1800 gepubliceerde schattingen van deze kosten, en kwamen uit op een gemiddelde van $132 per ton. Maar interviews met deskundigen lieten zien dat in deze schattingen verschillende factoren ontbraken, zoals bijvoorbeeld het negatieve effect van klimaatverandering op economische groei, of de kosten door het verlies van unieke natuur. . Een reële prijs zou $280 (€267) per ton zijn. De onderzoekers stellen dat het belangrijk is om deze kosten ook daadwerkelijk door te berekenen in de prijs voor economische activiteit die bijdraagt aan koolstof-uitstoot. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences. Zie ook dit nieuwsbericht.
16-12 Verduurzaming vraagt om mix van maatregelen. Hoe krijg je mensen zo ver om een elektrische auto, zonnepanelen, een thuisbatterij en een warmtepomp aan te schaffen? Onderzoekers van de universiteit van Bazel (Zwitserland) hebben dit onderzocht bij 1500 huishoudens. Eerst hielden zij een enquête in deze groep, waarmee zij bepaalden of ze voor of tegen verduurzaming waren. Daarna stopten ze deze gegevens in een model waarmee ze uitzochten welke maatregelen de huishoudens zouden kunnen overhalen om te investeren in duurzame technologie. Maatregelen die de competitie tussen leveranciers vergroten – en daarmee de prijs verlagen – kunnen helpen. Maar er is een heel scala aan politieke beleidskeuzes nodig om echt iets te veranderen. Subsidie voor een warmtepomp werkt, maar alleen bij huiseigenaren. Daarom moeten er maatregelen komen waarmee huurders hun eigen huis kunnen verduurzamen, bijvoorbeeld met zonnepanelen op het balkon. Aangezien in Zwitserland tweederde van de huishoudens een huurwoning heeft zou dit soort maatregelen een grote impact hebben, aldus de onderzoekers in het tijdschrift Cell Reports Sustainability. Zie ook dit nieuwsbericht.
Minder goed nieuws
18-12 Meer aardbevingen door smeltende gletsjers. Er lijkt een onverwacht bij-effect te zijn van klimaatverandering: wanneer gletsjers in aardbevingszones smelten kan dat het aantal bevingen doen toenemen. Dit blijkt uit een analyse van een tektonische breuklijn in de Rocky Mountains (VS) door aardwetenschappers van Colorado State University. Zij reconstrueerden hoe de gletsjers in dit gebied sinds de laatste ijstijd zijn gesmolten, en wanneer er verschuivingen optraden in de breuklijn. Hun conclusie is dat het aantal aardbevingen (veroorzaakt door zo’n verschuiving in de breuklijn) tijdens de ijstijd vijf keer lager was dan in de periode waarin de gletsjers waren weggesmolten. De druk van de ijsmassa zou de beweging in de breuklijn verminderen. Aangezien veel gletsjers boven een breuklijn liggen, zoals bijvoorbeeld in de Himalaya of Alaska, zal klimaatverandering het aantal aardbevingen daar doen stijgen, verwachten de wetenschappers. Zij publiceerden hun resultaten in het tijdschrift Geology. Zie ook dit nieuwsbericht.
18-12 Minder ijs, meer stormen rond Antarctica. In 2023 was de hoeveelheid winter-ijs in de zee rond Antarctica lager dan ooit gemeten. Onderzoekers van het National Oceanography Centre in Southampton (VK) gebruikten onder meer satellietgegevens om de gevolgen hiervan in kaart te brengen. Zij zagen dat op zeker drie locaties waar het zee-ijs extreem laag was, de sterkste afname was maar liefst 80 procent ten opzichte van de periode 1991-2020. Door de afname gaf de oceaan tot wel twee keer zoveel warmte af aan de atmosfeer dan op plekken met een gewone hoeveelheid ijs. Dit zorgde weer voor stormen, wat leidde tot zo’n zeven extra stormdagen. De afgifte van warmte heeft vermoedelijk ook gevolgen voor de stromingen in de oceaan, en kan het vermogen van de diepste waterlagen om kooldioxide op te nemen aantasten. Deze resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Aangezien de hoeveelheid ijs in 2024 opnieuw zeer laag was, is verder onderzoek naar de gevolgen hiervan zeer belangrijk, stelt een commentaar in Nature. Zie ook dit nieuwsbericht.
Tijdens de kerstvakantie verschijnt er geen klimaatnieuws, dus tot in januari!
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
