Deze week een enigszins afwijkende versie van mijn klimaatnieuws. Vorige week veroorzaakte orkaan Helene enorme schade in het zuidoosten van de VS. President Biden zei tijdens een bezoek aan het rampgebied dat je wel ‘hersendood’ moest zijn om klimaatverandering nu nog te ontkennen. En een snelle analyse wijst inderdaad op een belangrijke bijdrage van klimaatverandering (zie onder). Verder onder meer een manier om steden te koelen en het verband tussen hitte in Zuid Afrika met algenbloei bij Madagaskar.
Orkaan Helene
Tussen 26 en 29 september teisterde orkaan Helene het zuidoosten van de VS. Met meer dan 200 doden (en op het moment van schrijven ook nog veel vermisten) was het een van de dodelijkste orkanen in de afgelopen twintig jaar. Onderzoekers van het Lawrence Berkeley National Laboratory (VS) hebben een snelle berekening gemaakt om te schatten hoe groot de invloed van klimaatverandering was op de neerslag die de orkaan heeft veroorzaakt. Deze eerste schatting laat zien dat er door het warmere klimaat op sommige plaatsen in de staten Georgia en North- en South Carolina zo’n 50 procent meer neerslag is gevallen.
De orkaan heeft bovendien schade toegebracht aan een gebouw van de NOAA National Centers for Environmental Information, waardoor het tijdelijk niet mogelijk is om updates te geven over de temperatuur van de oceanen – de energiebron die tropische orkanen voedt.
Goed nieuws
2-10 Verbeterde vaste stof batterij. Accu’s zijn een belangrijk onderdeel van de elektrificatie van bijvoorbeeld vervoer. Daarbij is het belangrijk dat zulke accu’s lang meegaan en een zo groot mogelijke lading kunnen opslaan. Vast stof batterijen, met een vast (in plaats van vloeibaar) elektrolyt, zijn goede kandidaten. In de zoektocht naar de beste materialen voor zo’n batterij hebben wetenschappers van de Osaka Metropolitan University (Japan) weer een stap gezet. Zij gebruikten al een zout op basis van het metaal tantalum (natrium-tantalum-chloride) als elektrolyt, maar hebben daar nu tantalum oxide aan toegevoegd. Hierdoor werd de batterij stabieler en verbeterden ook de mechanische eigenschappen. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Chemistry in Materials. Zie ook dit nieuwsbericht.
1-10 Witte daken of zonnepanelen kunnen levens redden. In 2018 beleefde Londen een hete zomer. Van Juni tot en met augustus was de temperatuur gemiddeld 19,2 graden Celsius, wat 1,6 graden boven normaal is. Onderzoekers van de universiteit van Exeter berekenden hoe de temperatuur in de stad was geweest wanneer alle daken wit waren geschilderd. Een wit dak reflecteert meer zonlicht, wat de opwarming van de stad afremt. Ook onderzochten ze het effect van zonnepanelen op alle daken. De witte verf zou de temperatuur met 0,8 graden omlaag brengen. Zonnepanelen zijn doorgaans zwart, maar ook die zorgden voor verkoeling, met 0,3 graden. Dit lijkt weinig, maar beide dalingen zouden levens hebben gered: respectievelijk 249 en 96 van de geschatte 786 door de hitte veroorzaakte sterfgevallen was dan voorkomen. Dit had de stad zo’n €738 miljoen (met witte daken) of €285 miljoen (met zonnepanelen) aan economische schade bespaard. De zonnepanelen zouden tijdens de hete zomer zoveel stroom hebben geproduceerd als heel Londen in een half jaar verbruikt. De onderzoekers concluderen dat daken belangrijk zijn voor de temperatuurregulatie van steden. Hun onderzoek is gepubliceerd in Nature Cities. Zie ook dit nieuwsbericht.
Tussen goed en minder goed
4-10 Machine learning kan elektriciteitsverbruik beter voorspellen. De National Technical University of Athens (Griekenland) heeft machine learning gebruikt om patronen te zoeken in het elektriciteitsverbruik van bijna vijfduizend huishoudens in Londen. Zij gebruiken hiervoor vier verschillende algoritmen. De beste voorspelling ontstond door de huishoudens te verdelen over zeven clusters, al bleken twee van die clusters een grote interne variabiliteit te hebben, zodat die data zijn weggelaten in de uiteindelijke analyse. De verbeterde voorspelling kan energiebedrijven helpen om in te spelen op de variabele stroomvraag, en het stabiliseren van het stroomnetwerk. Volgens de onderzoekers zijn de gebruikte algoritmes goed schaalbaar. Het onderzoek vond plaats in het kader van het Europese Horizon programma DEDALUS. Publicaties over de analyse en de gebruikte methoden zijn te vinden via de DEDALUS website. Daar is ook een kort nieuwsbericht te vinden.
1-10 Hittegolf in Zuid Afrika zorgt voor algenbloei bij Madagascar. Wanneer begroeiing afsterft door felle zon en gebrek aan water krijgt de wind vrij spel om zand weg te blazen. In de zomer van november 2019 tot februari 2020 was er in Zuid Afrika een zeer droge periode, zoals die door klimaatverandering steeds vaker voorkomen. Onderzoekers van de National and Kapodistrian University of Athens (Griekenland) en collega’s van de Duke University Nicholas School of the Environment (VS) zagen met behulp van satellietmetingen hoe stofwolken vanaf de kust over de oceaan richting Madagascar werden geblazen. Door zware regens kwam veel van dat stof in de oceaan terecht. Omdat het stof veel ijzer bevat (een beperkend nutriënt in de oceaan) werkte het als kunstmest en veroorzaakte een sterke algenbloei. De groeiende algen halen weer extra CO2 uit de atmosfeer, dat via afgestorven algen naar de oceaanbodem zakt en daar langdurig is opgeslagen. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift PNAS Nexus. Zie ook dit nieuwsbericht.
Minder goed nieuws
3-10 Vloeibaar schaliegas slechter dan kolen. De VS exporteert sinds enige tijd grote hoeveelheden vloeibaar aardgas (LNG). Dit gas wordt doorgaans gewonnen door het ‘kraken’ (fracking) van schalie. Nederland importeert flink wat van dit gas, onder meer ter compensatie van het wegvallen van Russisch aardgas. Maar een nieuwe studie laat zien dat dit vloeibare schaliegas een sterker broeikaseffect heeft dan steenkool. Onderzoekers van Cornell University (VS) berekenden hoeveel CO2 de winning en het vloeibaar maken van dit schaliegas produceert. Daarnaast keken ze ook naar lekkage van methaan, een veel sterker broeikasgas dan CO2. Omdat methaan veel sneller uit de atmosfeer verdwijnt dan CO2 maakten ze de berekeningen voor een periode van 20 en 100 jaar. Maar in beide gevallen bleek de ‘koolstof-voetafdruk’ (het totale broeikaseffect) van schaliegas hoger dan van steenkool, en dus ook veel hoger dan van gewoon aardgas. De grootste methaan-lekkages ontstaan bij het winnen van dit schaliegas. De berekeningen zijn gepubliceerd in het tijdschrift Energy Science & Engineering. Zie ook dit nieuwsbericht.
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
