Klimaatverandering is slecht nieuws voor schaatsliefhebbers. Maar Canadees onderzoek laat zien dat het nieuws nog slechter is dan gedacht. Goed nieuws is er over de productie van ammoniak en van stroom. En krill blijkt heel goed koolstof te kunnen opslaan, maar dan moeten we dus niet teveel van deze garnaaltjes opvissen. Dit en meer in mijn wekelijkse klimaatnieuws.
Goed nieuws
19-9 Gesmolten katalysator brengt groene ammoniak dichterbij. Ammoniak is een belangrijke grondstof voor het maken van bijvoorbeeld kunstmest, maar is ook te gebruiken als brandstof. Het produceren van ammoniak gebeurt standaard bij hoge druk en temperatuur, wat zorgt voor een hoge uitstoot van broeikasgassen: maar liefst 2 procent van de totale uitstoot wereldwijd. Een nieuwe katalysator, ontwikkeld aan RMIT University in Melbourne, Australië, brengt die uitstoot flink terug, omdat er 20 procent minder warmte en 98 procent minder druk nodig is. De katalysator bestaat uit deels gesmolten bolletjes (‘nanoplaneten’ genoemd) met een vaste kern en buitenste korst, waartussen een vloeibare mantel zit. De bolletjes zijn gemaakt van gallium en koper, terwijl bij de huidige technieken het veel zeldzamere ruthenium nodig is. Een ander voordeel is dat de nieuwe katalysator ook kleinschalige productie mogelijk maakt. De nieuwe methode werkt prima in het lab, de onderzoekers werken nu aan het opschalen ervan. Een publicatie over de nieuwe katalysator is verschenen in Nature Catalysis. Zie ook dit nieuwsbericht.
19-9 Nieuw thermo-elektrisch materiaal maakt stroom bij kamertemperatuur. Het is al langer mogelijk om stroom te produceren met behulp van een temperatuurverschil. Dat gebeurt met zogeheten thermo-elektrische materialen. Doorgaans hebben die een flink temperatuurverschil nodig tussen de twee kanten van het materiaal. Japanse onderzoekers van de Kyushu University hebben nu met behulp van organische moleculen een nieuwe variant gemaakt die zonder zo’n temperatuurverschil bij kamertemperatuur al een klein stroompje produceert. De basis-ingrediënten van het materiaal zijn koper phthalocyanine (CuPc) en koper hexadecafluoro phthalocyanine (F16CuPc), met daarin ook fullerenen (buckyballen) en bathocuproine verwerkt. Een testversie van het materiaal leverde 384 mV en een maximale output van 94 nW/cm2. Het onderzoek is gepubliceerd in Nature Communications. Zie ook dit nieuwsbericht.
Tussen goed en minder goed
20-9 Kooldioxide verantwoordelijk voor temperatuurvariatie op geologische tijdsschaal. Een onderzoek dat de wereldwijde temperatuur reconstrueerde over de afgelopen 485 miljoen jaar laat zien dat kooldioxide de belangrijkste factor is in het stijgen of dalen ervan. De onderzoekers gebruikten geologische data en klimaatmodellen voor de reconstructie. Het resultaat liet onder meer zien dat de variatie in temperatuur groter is dan tot nu toe werd aangenomen. De gemiddelde temperatuur varieerde tussen de 11 en 36 graden, in tropische gebieden lag de temperatuur tussen de 22 en 42 graden. Dat CO2 de factor was die de temperatuur op lange termijn bepaalt was een verrassing, de onderzoekers hadden verwacht dat fluctuaties in de zonkracht ook een belangrijke rol zouden spelen maar dit is niet gevonden. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Zie ook dit nieuwsbericht.
17-9 Krill slaat meer broeikasgas op dan gedacht. Krill, een verzamelnaam voor kleine garnaal-achtige diertjes, is belangrijk als voedsel voor allerlei zeedieren maar wordt ook op grote schaal opgevist, bijvoorbeeld om te gebruiken als ingrediënt voor voedingssupplementen. Maar nieuw onderzoek van Imperial College London (VK) laat zien dat de kleine diertjes ook een belangrijke rol spelen in de koolstofcyclus rond Antarctica. Door het eten van algen legt krill evenveel koolstof vast als bijvoorbeeld zeegras. Krill-poep of dode garnaaltjes die naar de bodem zakken zorgen ervoor dat die koolstof lange tijd wordt opgeborgen, tot zo’n honderd jaar. Dit pleit ervoor om krill beter te beschermen tegen overbevissing, ook al omdat opwarming van het klimaat dit ‘dierlijke plankton’ bedreigt. Een artikel dat het belang van krill voor de koolstofcyclus beschrijft verscheen in het tijdschrift Nature Communications. Zie ook dit nieuwsbericht.
Minder goed nieuws
19-9 Opwarming zorgt voor minder goed schaatsijs. De kans op een Elfstedentocht is door klimaatopwarming al een stuk lager geworden. Maar als ergens in de komende jaren het Slotermeer toch dichtvriest kon de kwaliteit van het ijs wel eens te slecht zijn voor de tocht der tochten. Tijdens het dichtvriezen van meren of kanalen ontstaat er twee soorten ijs: zwart ijs, dat hard en glad is, en wit ijs met veel luchtbellen en kleinere ijskristallen. Dat witte ijs is minder sterk en ook minder geschikt voor schaatsers. Onderzoekers van York University in Canada hebben ontdekt dat in minder koude winters de hoeveelheid zwart ijs kleiner is. Een ijslaag van tien centimeter (de dikte die men in Canada veilig vindt) is mogelijk niet genoeg voor ijspret wanneer er relatief veel wit ijs in de laag zit. Ook voor ‘ijstruckers’ die over bevroren meren rijden wanneer het ijs minimaal 100 centimeter is moeten er nieuwe regels komen, zo stellen de onderzoekers. Hun analyse is gepubliceerd in het tijdschrift Nature. Zie ook dit nieuwsbericht.
19-9 Amazone neemt minder koolstof op door opwarming. Het Amazone regenwoud neemt nu nog flink wat kooldioxide op. Maar bij verdere opwarming zou dat veel minder kunnen worden, stellen onderzoekers van het Japanse National Institute for Environmental Studies. Zij analyseerden de gevolgen in klimaatmodellen, die onder meer lieten zien dat door een versnelde opwarming van de polen (een bekend gevolg van klimaatverandering) de regenzone die cruciaal is voor het tropische regenwoud in het Amazone bekken naar het noorden verschuift. Daardoor wordt het in de Amazone regio warmer én droger. Hierdoor kan het bos minder kooldioxide opnemen. Ook vergroot de droogte de kans op natuurbranden, waardoor er weer meer kooldioxide vrijkomt. Het nieuwe onderzoek bevestigt eerdere vermoedens hierover met meer nauwkeurige modellen. Het is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications. Zie ook dit nieuwsbericht.
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
