De accu van een elektrische auto is nogal zwaar. Maar wat als je van de auto zelf een accu maakt? Zweedse wetenschappers hebben materiaal gemaakt uit koolstofvezels dat even sterk is als aluminium, en bovendien stroom kan opslaan. Ander leuk nieuws: het is mogelijk om een vitamine (foliumzuur) te maken uit kooldioxide. Dit en meer in mijn klimaatnieuws van deze week.
Goed nieuws
10-9 Koolstofvezels maken batterij van auto. Onderzoekers van de Chalmers University of Technology in Zweden hebben van koolstofvezels een materiaal gemaakt dat even sterk is als aluminium, maar ook dienst doet als batterij. Deze ‘structurele batterij’ is in 2018 voor het eerst beschreven, en heeft inmiddels 36 procent van de energiedichtheid van een reguliere lithiumbatterij. Bijkomend voordeel is dat het accupakket niet meer een apart onderdeel is: de auto ís de batterij, en dat scheelt veel gewicht. Daardoor verwachten de onderzoekers dat een elektrische auto van hun materiaal 70 procent verder kan rijden op een acculading. Een startup vanuit de universiteit werkt inmiddels aan het opschalen van de productie van het materiaal, maar het zal nog een flink aantal jaren duren voordat de eerste ‘batterijauto’ op de weg verschijnt. Een andere mogelijke toepassing van het materiaal is een telefoon die niet dikker is dan een creditcard. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Advanced Materials. Zie ook dit nieuwsbericht.
12-9 Kooldioxide omgezet in vitamine. Er is flink wat onderzoek naar het omzetten van het broeikasgas kooldioxide in nuttige stoffen. Dat kan via een chemische route, of door gebruik te maken van micro-organismen. Die laatste optie kozen wetenschappers van de universiteit van Tübingen (Duitsland). Zij wisten dat gist acetaat kan omzetten in vitamine B9 (foliumzuur). En ze hadden een bacterie, Thermoanaerobacter kivui die waterstof en CO2 omzet in acetaat. Daarmee bouwden ze een bioreactor, waarin waterstof werd gemaakt door elektrolyse met groene stroom. De gistcellen maakten inderdaad foliumzuur, minder dan een halve eetlepel gedroogde gist bevatte de aangeraden dosis voor één dag. Maar de gistcellen leveren per gram ook meer eiwit op dan vlees, vis of linzen. Op die manier is het mogelijk eiwitten en vitaminen te maken uit CO2. De onderzoekers hopen dat dit soort bioreactoren kunnen bijdragen aan een duurzame hoogwaardige voedselvoorziening. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Trends in Biotechnology. Zie ook dit nieuwsbericht.
Tussen goed en minder goed
12-9 Koolstofvoetafdruk systematisch verkeerd ingeschat. De hoeveelheid broeikasgas die iemand uitstoot (ook wel de koolstof voetafdruk genoemd) is hoger naar mate iemand rijker is. Maar een internationaal team van wetenschappers heeft via enquêtes in Denemarken, Nigeria, India en de VS achterhaald dat mensen de bijdrage van de allerrijkste 1 procent systematisch onderschatten, en die van de armste 50 procent overschatten. Zowel rijken als armen maken deze fout. Dat kan schadelijk zijn zeggen de onderzoekers, aangezien de allerrijksten relatief veel invloed hebben op klimaatbeleid. Daarin gaat het dus zelden over fundamentele aanpassingen van hun gedrag. Een beter begrip van de koolstofvoetafdruk van verschillende sociale klassen kan volgens hen de politieke druk verhogen om deze ongelijkheid tegen te gaan en te komen tot rechtvaardige klimaat-maatregelen. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Climate Change. Zie ook dit nieuwsbericht.
11-9 Stokoud experiment helpt bij aanpassing gerst, tarwe. Het is ook nuttig te weten hoe belangrijke gewassen aangepast kunnen worden aan een veranderend klimaat. Onderzoekers van de University of California – Riverside (VS) gebruiken daarvoor een experiment dat al sinds 1929 loopt in hun staat. In Davis, Californië, is toen een aantal verschillende soorten gerst vanuit de hele wereld ingezaaid, waarna de varianten die het best waren aangepast aan de nieuwe locatie zijn doorgekweekt. Omdat van elke generatie zaad is bewaard, kunnen de onderzoekers reconstrueren welke genen belangrijk zijn geweest voor die aanpassing. Waar 58 generaties geleden nog 15.000 genetisch verschillende planten op het proefveld stonden is er nu één lijn die 60 procent van het veld vult. Er zijn enkele tientallen genen geïdentificeerd die hier aan bijdragen. Vooral genen die de bloeitijd bepalen lijken belangrijk. Met deze kennis hopen de onderzoekers gerst en ook het verwante tarwe gericht te kunnen aanpassen aan klimaatverandering. Deze resultaten zijn gepubliceerd in het tijdschrift Science. Zie ook dit nieuwsbericht. Gerst
Minder goed nieuws
12-9 Minder zee-ijs rond Antarctica slecht voor vogels. Iedere winter bevriest een deel van de oceaan rond Antarctica, om in de zomer weer te smelten. Maar door de opwarming van het klimaat krimpt die gordel van winterijs sinds enkele jaren. Dat is slecht nieuws voor albatrossen en stormvogels die leven op eilanden in de oceaan rond de zuidpool. Onderzoekers van Durham University (VK) ontdekten namelijk dat deze vogels grote afstanden afleggen om voedsel te zoeken in de smeltzone of op het ijs. Zij analyseerden bijna 2500 vluchten van 1289 vogels vanaf het eiland South Georgia, dat oostelijk van Vuurland ligt op ruim duizend kilometer van de kust van Antarctica. Deze vluchten zijn tussen 1992 en 2023 vastgelegd door satellieten. De albatrossen richtten zich vooral op de zone waar het winterijs net was gesmolten. Vermoedelijk was daar veel voedsel te vinden. De stormvogels vlogen door naar het ijs, waarop ze vermoedelijk resten van dode dieren vinden om te eten. De krimp van het zee-ijs maakt deze vluchten langer, wat de voedselvoorziening van de vogels bedreigt. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Progress In Oceanography. Zie ook dit nieuwsbericht.
10-9 Uitstoot methaan stijgt nog steeds. Meer dan 150 landen hebben afgesproken om de uitstoot van methaan, een krachtig broeikasgas, met 30 procent terug te brengen. Maar recent onderzoek laat zien dat die uitstoot de laatste 20 jaar met maar liefst 20 procent is toegenomen. Alleen in de EU en Australië lijkt er een daling te zijn ingezet. Op dit moment is de concentratie methaan in de atmosfeer 2,6 maal hoger dan in de pre-industriële tijd, hoger dan ze in de afgelopen 800.000 jaar is geweest. Methaan komt onder meer vrij bij gaswinning of het ontdooien van permaforst, maar ook bij de landbouw. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Environmental Research Letters. Zie ook dit nieuwsbericht.
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
