Eerst maar even wat goed nieuws: in het onderhandelingsakkoord van de formerende partijen staat dat de klimaatdoelen blijven staan. Minder goed nieuws – uit deze klimaatnieuwsbrief – is dat ze eigenlijk moeten worden aangescherpt in verband met gezondheidseffecten. En de afschaffing van het Nationaal Groeifonds zal remmend werken op de broodnodig innovaties om processen te vergroenen (zoals het voorbeeld hieronder). Maar met hoop en lef is het mogelijk de klimaatverandering binnen de perken te houden – en als dat lukt mogen we trots zijn! (De klimaatnieuwsbrief gaat verder onder de foto)
Goed nieuws
15-5 Bedrijf laat micro-organismen broeikasgas omzetten in nuttige stoffen. Het bedrijf Circe BioScience heeft een wereldwijde licentie verworven voor technologie om met behulp van micro-organismen allerlei verschillende stoffen te maken uit broeikasgas, van voeding via bioplastics tot aan vliegtuigbrandstof. De licentie geldt voor technologie die aan de universiteit van Harvard (VS) is ontwikkeld. Daar wisten wetenschappers micro-organisme zo aan te passen dat ze met behulp van kooldioxide nieuwe moleculen kunnen bouwen, net zoals planten van dit gas suikers maken. Hun eerste project is de productie van triglyceriden voor het maken van synthetische cacao. Het bedrijf wil zich ook richten op andere vetten, die als bouwsteen kunnen dienen voor duurzame melkproducten, cosmetica of brandstof. Meer informatie is te vinden bij Harvard University.
16-5 Hitteval kan industriële processen vergroenen. Voor de productie van cement, metalen en sommige chemicaliën zijn temperaturen van meer dan duizend graden Celsius nodig. Dit gebeurt nog steeds met behulp van fossiele brandstoffen, want duurzame alternatieven zoals groene stroom voldoen niet. Zwitserse wetenschappers hebben een ‘warmteval’ gemaakt die met geconcentreerd zonlicht een temperatuur van 1050 graden bereikte. De val bestaat uit een staaf van kwarts, gecombineerd met een warmte-absorberend keramiek. Eerdere experimenten met warmtevallen kwamen niet boven de 170 graden uit. Bij het experiment, met een staaf van 30 cm lang en een diameter van 7,5 cm, is een lichtbron gebruikt met een intensiteit van 135 keer zonlicht. Verder onderzoek moet uitwijzen of de nieuwe warmteval is op te schalen voor industrieel gebruik. Er bestaan overigens al energiecentrales die geconcentreerd zonlicht gebruiken om olie te verwarmen, al werken die doorgaans bij een temperatuur van 600 graden. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Device. Zie ook dit nieuwsbericht van de ETH Zurich.
Tussen goed en minder goed
11-5 Mogelijk extra koolstofopslag door fytolieten. Planten slaan koolstof uit de atmosfeer op, maar als een plant afsterft komt veel van deze koolstof weer vrij. Planten nemen ook silicium op uit de bodem, dat ze vervolgens kwijt moet. Vooral planten die vallen onder de zogeheten Commeliniden, doen dat door het silicium af te scheiden in een soort kristallen die fytolieten worden genoemd. In die fytolieten kan ook koolstof uit de plant terechtkomen. Omdat de fytolieten maar heel traag afbreken in de bodem – ze worden zelfs door archeologen gebruikt om middeleeuwse plantenresten te identificeren – zou het koolstof op die manier lang opgeslagen blijven. In het tijdschrift Plant and Soil hebben milieuonderzoekers op een rijtje gezet hoe groot de bijdrage van fytolieten aan de koolstofopslag is. Zij schatten dat dit tussen de 1 en 13 procent van alle koolstof die jaarlijks in de bodem wordt opgenomen. Maar er is meer onderzoek nodig om te bepalen hoe lang fytolieten onder verschillende omstandigheden intact blijven. Het is dan ook geen oplossing voor het klimaatprobleem, waarschuwen zij.
28-05 EarthCare satelliet gaat warmtebalans aardatmosfeer observeren. Eind mei zal de Europees/Japanse satelliet EarthCARE in een baan om de aarde worden gebracht door een Falcon 9 raket van SpaceX. Deze ‘Earth Cloud Aerosol and Radiation Explorer gaat onderzoeken hoe wolken en aerosolen in de atmosfeer het klimaat beïnvloeden. Daarvoor brengt de satelliet de warmtestromen in de bovenste lagen van de atmosfeer in beeld, wat een 3D model moet opleveren van de flux van warmtestraling. Met de nieuwe, zeer nauwkeurige gegevens van EarthCARE zal het mogelijk zijn betere voorspellingen te maken over de ontwikkeling van weerpatronen en het klimaat. De lancering zal op zijn vroegst op 28 mei plaatsvinden.
Minder goed nieuws
12-5 Meer actie nodig om gezondheidseffect klimaatverandering in te perken. Klimaatverandering heeft al een grote impact op de gezondheid in Europa, en de maatregelen om de opwarming af te remmen gaan veel te langzaam. Ook is er te weinig oog voor de sociale ongelijkheid, waardoor de negatieve gezondheidseffecten vooral bij armere landen en sociaal zwakkere groepen terechtkomen. Dit staat in het 2024 Europe report of the Lancet Countdown on health and climate change. De auteurs merken op dat het aantal sterfgevallen door extreme hitte is toegenomen. Ook rukken verschillende temperatuur-gevoelige ziekten op naar meer gematigde streken, zoals knokkelkoorts, Leishmaniasis en Zika. Het rapport stelt dat overheden juist de gezondheidseffecten van klimaatverandering kunnen gebruiken om meer draagvlak te krijgen voor de ingrijpende veranderingen die nodig zijn om de opwarming te beperken.
13-5 Sluiten kolencentrales blijkt duurder. Om de klimaatdoelen van Parijs te halen zullen kolencentrales wereldwijd moeten sluiten. Dat gaat gepaard met verlies van werkgelegenheid, economische schade in regio’s die afhankelijk zijn van de kolenindustrie en een verlies van investeringen voor de exploitanten van de centrales. Daarom reserveren overheden miljarden om die verliezen te compenseren: de teller staat op ruim 200 miljard dollar voor een groep van 23 landen die al plannen hebben gepubliceerd. Maar bij deze groep ontbreken twee grootverbruikers van steenkool: China en India. Europese wetenschappers hebben berekend dat voor deze landen samen de compensatie op 2400 miljard dollar zal liggen in een scenario dat uitgaat van een opwarming van 2 graden, en 3200 miljard in een scenario met een opwarming van maximaal 1,5 graad. De vraag is hoe dit gefinancierd wordt. Sommige landen, zoals Vietnam en Indonesië, zijn gedeeltelijk gecompenseerd via een wereldwijd ‘Just Transition Fund’. Maar het bedrag dat China en India nodig hebben is ongeveer gelijk aan het totale budget voor internationale aanpak dat bij de klimaatconferentie van Parijs is toegezegd. Het onderzoek is gepubliceerd in Nature Communications. Zie ook dit nieuwsbericht van Chalmers University.
Uitsmijter
April 2024 was de warmste aprilmaand ooit.
