Klimaatverandering is op diverse manieren aan te pakken. Koolstof uit de lucht halen en omzetten in nuttige grondstoffen is er één van, het gebruik van fossiele grondstoffen door de chemische industrie zou met groene waterstof kunnen worden teruggedrongen. Maar zelfs de studie van dennenaalden blijkt belangrijk voor klimaatonderzoek. Je leest het in mijn klimaatnieuwsbrief van deze week.
Goed nieuws
7-5 Nieuw proces zet kooldioxide om in mierenzuur. Een veelbelovende techniek om de chemie duurzamer te maken is Carbon Capture and Utilisation (CCU). Dit combineert het afvangen van kooldioxide uit bijvoorbeeld rookgas met een omzetting ervan in een nuttig product. De techniek staat nog in de kinderschoenen, maar Koreaanse wetenschappers hebben een flinke stap gezet door afgevangen kooldioxide direct om te zetten in mierenzuur met een zuiverheid van 92 procent. De onderzoekers lieten hiervoor kooldioxide uit rookgas reageren met een amine (1-methylpyrrolidine). Met behulp van een op ruthenium gebaseerde katalysator. De efficiëntie van de reactie zou de kosten van het mierenzuur op $490 per kilogram brengen. Mierenzuur is een belangrijke grondstof in de chemische industrie, per jaar is daarvoor ongeveer een miljoen ton nodig. De onderzoekers hebben de reactie kunnen opschalen tot 10 kilo per dag, en willen volgend jaar een pilotfabriek bouwen die 100 kilo per dag kan produceren. Het proces is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Joule. Zie ook dit nieuwsbericht over de publicatie.
7-5 Weerman Gerrit Hiemstra krijgt eredoctoraat. Gerrit Hiemstra, jarenlang presentator van het weerbericht in het NOS journaal, krijgt op 24 mei een eredoctoraat van de Rijksuniversiteit Groningen. Hiemstra heeft zich als weerman ingezet om de werkelijkheid van klimaatverandering in de huiskamers te brengen. Hij is sinds zijn afscheid van de televisie in 2023 eigenaar en consultant bij een adviesbureau dat innovatieve oplossingen op het gebied van weer en klimaat ontwikkelt. Ook is hij mede-oprichter van Oarshûs, dat klimaatneutraal bouwen met natuurlijke materialen faciliteert. In een interview op de website van de RUG vertelt Hiemstra: ‘Ik kan er echt slecht tegen als er flauwekul verteld wordt over klimaatverandering, als mensen met de waarheid aan de haal gaan en de werkelijkheid anders presenteren dan dat ie is. Al die desinformatie. Ik vind dat bijna crimineel eerlijk gezegd.’
Tussen goed en minder goed
6-5 Test kan autobatterij een tweede leven geven. Rond 2030 zullen zo’n 1,2 miljoen accu’s van elektrische auto’s zijn afgeschreven. Het is mogelijk de materialen te hergebruiken, maar dat is een omslachtig proces. Een eenvoudiger optie is om de accu’s te hergebruiken voor de opslag van stroom in bijvoorbeeld huizen. Maar daarvoor is het nodig te weten hoe goed zo’n afgeschreven batterij nog is. De Technische Universiteit van Graz heeft 13 indicatoren gevonden die de mate van veroudering goed in beeld brengen. Het gaat onder meer om de capaciteit van laden en ontladen en de temperatuur tussen de beide polen van de accu. Met de 13 indicatoren is het mogelijk te weten welke accu’s goed kunnen functioneren in een tweede leven. Wel is er nog een aanvullende test nodig, die in kaart brengt hoe veilig het gebruik van de accu’s is. De indicatoren zijn gepubliceerd in het tijdschrift Batteries. Een nieuwsbericht is hier te lezen.
6-5 Waarom dennennaalden belangrijk zijn voor klimaatwetenschap. In Estland bestudeert Jan Pisek aan de universiteit van Tartu dennennaalden. Om precies te zijn: hij kijkt hoe ze vast zitten aan de tak, door een 3D model te maken. In een kort interview voor Nature legt hij uit waarom dit onderzoek belangrijk is. De naalden verstrooien licht, en dit bepaalt hoe de bomen eruit zien op satellietfoto’s die klimaatwetenschappers gebruiken om te schatten wat er precies gebeurt met zonlicht dat op de aarde valt. Deze schatting is weer belangrijk voor klimaatmodellen. Uit de 3D modellen van de dennentakken berekende hij dat de oriëntatie van de naalden aan een tak de absorptie van zonlicht optimaliseert – daarom zijn naaldbossen doorgaans donkerder op foto’s dan loofbossen. Hij heeft inmiddels modellen van 38 Europese naaldbomen gemaakt die publiek toegankelijk zijn. Hiermee kunnen onderzoeker beter begrijpen welke effecten stress of ziekte heeft op de bomen, de lichtabsorptie van het aardoppervlak en op de rol van bossen bij de opname van kooldioxide.
Minder goed nieuws
8-5 Klimaat, biodiversiteitsverlies vergroten kans op infectieziekten. De mens heeft een grote invloed op de planeet. Naast klimaatverandering is menselijke activiteit ook belangrijk bij verlies van biodiversiteit, vervuiling met chemicaliën en de introductie van invasieve soorten. Al die veranderingen hebben ook weer gevolgen voor de verspreiding van infectieziekten. Onderzoekers van de universiteit van Notre Dame (VS) onder leiding van Jason Rohr hebben in kaart gebracht wat het aandeel van die wereldwijde veranderingen precies is bij verspreiding van infectieziekten onder mensen, dieren en planten. Verlies van biodiversiteit zorgde voor de grootste toename in het risico op infectieziekten, gevolgd door vervuiling met chemicaliën, en op de derde plek klimaatverandering. Die volgorde was gelijk voor ziekten die mensen treffen en ziekten bij andere organismen. Opvallend genoeg bleek verstedelijking de kans op infectieziekten te verlagen, vermoedelijk door betere sanitaire voorzieningen en algemene hygiëne. Het onderzoek verscheen donderdag in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Zie ook dit nieuwsbericht van de universiteit van Notre Dame.
8-5 Chemische industrie China gebruikt veel fossiele grondstoffen. Olie, gas en steenkool zijn belangrijk bij het opwekken van energie. Maar ze worden ook als grondstof gebruikt in de chemische industrie. Chinese onderzoekers hebben nu uitgerekend hoe groot dat verbruik is in hun land. Zij laten zien dat in 2017 5 procent van alle gebruikte kolen als grondstof dienstdeed, net als 15 procent van alle ruwe olie en 7 procent van het aardgas. De productie van methanol, ammonia en pvc was verantwoordelijk voor 3 procent van de totale kooldioxide-emissie in China. De onderzoekers concluderen dat voor het terugdringen van de uitstoot van dit broeikasgas ook veranderingen nodig zijn in de chemische industrie, zowel door beperking van het energiegebruik als door het gebruik van bijvoorbeeld groene waterstof voor de productie van koolwaterstoffen. De berekeningen zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.
Uitsmijter
Het is niet echt nieuws, maar de metingen van de atmosferische kooldioxide-concentratie door he Mauna Loa Observatory laten nog steeds een doorlopende stijging zien. In vergelijking met april 2023 lag de concentratie vorige maand 3,2 ppm hoger.
