De mosselen voor de oostkust van de VS lijken zich aan te passen aan het warmere zeewater, wat goed nieuws is voor liefhebbers van clam chowder. Minder goed nieuws is dat veel Chinese steden door bodemdaling en zeespiegelstijging in problemen kunnen komen. Verder blijkt de relatie tussen klimaatverandering en bosbranden complex: het verdwijnen van sprokkelende vrouwen en herders speelt ook een rol, ontdekten antropologen.
Goed nieuws
19-4 Surfmossel weer terug voor de kust van Virginia. De surfmossel, een belangrijk ingrediënt van de traditionele Amerikaanse soep clam chowder, verdween zo’n 25 jaar geleden uit de wateren voor de kust van Virginia, de meest zuidelijke plek waar de mossel voorkwam. De oorzaak was de stijgende temperatuur van het zeewater. Maar in 2021 kreeg zeebioloog Daphne Munroe een telefoontje van een kennis, die vertelde dat er weer volop mosselen waren te vinden. Munroe begon een onderzoek, en ontdekte dat er inderdaad een gezonde populatie was ontstaan, onder meer met een ondersoort die beter is aangepast aan warm water. Mogelijk heeft deze ondersoort zich vermengd met de traditionele surfmosselen. Het goede nieuws van de terugkeer van de surfmossel is beschreven in het tijdschrift Estuaries and Coasts. Zie ook dit nieuwsbericht van Rutgers University.
24-4 Osmotische energie oogsten op grens van rivier en zee. Overal waar een zout-gradiënt aanwezig is, is het mogelijk energie op te wekken. Maar de bekende technieken om zo’n gradiënt om te zetten in een stroompje zijn nog niet erg efficiënt. Chinese onderzoekers zijn erin geslaagd de energieproductie met een factor 2,34 te vergroten. Het omzetten van een zoutgradiënt in stroom gebeurt via ‘omgekeerde elektrodialyse’. Daarbij bewegen positief geladen ionen (veelal natrium) zich richting het zoete water, waardoor de druk op een dialyse-membraan stijgt. De onderzoekers redeneerden dat de membraan de elektronen (die in tegengestelde richting gaan van de ionen) gemakkelijk zou moeten doorlaten. Dit bereikten ze door zowel natrium-kanaaltjes als elektronenkanaaltjes in de membraan te verwerken, wat zorgde voor de hogere efficiëntie. Een prototype functioneerde 16 dagen non-stop. Vervolgens maakten de onderzoekers een serie van twintig membranen achter elkaar, die genoeg stroom produceerden om een rekenmachine, een LED lamp en een stopwatch te laten werken. Het onderzoek is gepubliceerd in ACS Energy Letters. Zie ook dit ACS nieuwsbericht.
Tussen goed en minder goed
24-1 Natuurbranden Siberië hebben grote impact. Het aantal natuurbranden in Siberië neemt toe in aantal en intensiteit. Japanse onderzoekers hebben via simulaties berekend wat de invloed is van die branden op klimaat, economie en gezondheid in de wijde regio. Het fijnstof dat door de branden in de atmosfeer terechtkomt reflecteert het zonlicht. Daardoor heeft het een koelende werking, die zich uitstrekt over het Noordelijk halfrond. Maar het fijnstof is ook slecht voor de gezondheid, vooral onderwinds van de branden. Dit raakt vooral Oost-Azië. De modellen laten zien dat de deze aanslag op de gezondheid jaarlijks ongeveer 10 miljard dollar aan medische kosten oplevert. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Earth’s Future. Zie ook dit nieuwsbericht van Hakkaido University.
25-4 Traditioneel beheer verminderde kans op grote branden in centraal Italië. Amerikaanse antropologen hebben ontdekt dat in centraal Italië vrouwen die bladeren en takken uit het bos haalden en herders die er hun schapen lieten grazen van groot belang waren bij de preventie van grote bosbranden. Zij verminderden met hun werk de hoeveelheid brandbaar materiaal. Maar de onderzoekers kwamen er achter dat zij soms ook gecontroleerde branden veroorzaakten, waardoor spontane bosbranden minder kans kregen. De rol van deze marginale groepen in het beheer van de Italiaanse bossen blijkt volledig vergeten te zijn, merkten de antropologen. De leegloop van het platteland richting stad betekende dat het werk van deze vrouwen en herders wegviel, waardoor nu de kans op grote, slecht controleerbare branden is toegenomen. Klimaatverandering is dus niet de enige oorzaak van die branden, melden de onderzoekers in het tijdschrift Ambio. Zie ook het nieuwsbericht van de UC Santa Cruz. Photo:
Minder goed nieuws
18-4 Chinese steden zinken – terwijl zeespiegel stijgt. Bijna een kwart van de Chinese kustgebieden zal over honderd jaar beneden de zeespiegel liggen, door een combinatie van verzakking en door klimaatverandering veroorzaakte zeespiegelstijging. Dat meldt het wetenschappelijke tijdschrift Nature in een nieuwsbericht. Maar ook in de binnenlanden van China is verzakking, onder meer door het oppompen van grondwater, een probleem: ongeveer de helft van alle grote steden heeft ermee te maken. Het bericht laat zien dat er iets tegen te doen is. Verschillende steden in China en daarbuiten, zoals Shanghai en Tokyo, wisten de snelheid waarmee de bodem daalt terug te brengen door verschillende milieumaatregelen. Bodemdaling is overigens geen uniek Chinees probleem, de schatting is dat rond 2040 zo’n 20 procent van de wereldbevolking op een dalende bodem woont.
22-4 Copernicus Rapport 2023: hoog water en hitte in Europa. Het jaarrapport over het klimaat in Europa, geproduceerd door de Copernicus Climate Change Service, laat verontrustende cijfers zien. Het jaar komt op een gedeelde eerste plaats in de lijst van warme jaren, terwijl er zo’n 7 procent meer neerslag was dan gemiddeld, waardoor de Europese rivieren extreem hoge niveaus bereikten. In de afgelopen twintig jaar is het aantal doden door hittestress is bovendien gestegen met 30 procent. Verder lag de temperatuur van het zeewater rond Europa afgelopen jaar op een recordhoogte. Het volledige rapport is hier te lezen.
