Klimaatverandering werkt soms op een onverwachte manier door. Wat te denken van combinaties van hitte en hoogwater in kustplaatsen? En wie kan bedenken waarom klimaatverandering planeetonderzoek moeilijker maakt, of zorgt voor meer beroertes? Je leest het in deze aflevering van mijn wekelijkse klimaatnieuws. (Nieuwsbrief gaat verder onder de foto)
Goed nieuws
8-4 Grote verzekeraar stopt met fossiel. De Zurich Insurance Group stopt met het verzekeren van projecten voor winning van fossiele brandstof. Het bedrijf zal de grootste uitstoters van broeikasgassen onder haar klanten vragen om hun CO2 voetafdruk te verkleinen. Dit maakte het bedrijf bekend kort voor een aandeelhoudersvergadering op 10 april. Wereldwijd was Zurich afgelopen jaar in grootte de zevende verzekeraar van fossiele projecten, in 2020 stond het nog op de vierde plek. Een bestuurder van het bedrijf stelt dat nieuwe projecten om fossiele brandstof te vinden en te winnen niet meer nodig zijn voor de energietransitie. Het nieuwe besluit moet Zurich op koers houden om in 2050 netto geen broeikasgassen meer uit te stoten. Dit besluit geldt overigens alleen voor nieuwe projecten. Zie dit nieuwsbericht over het besluit van Zurich. De NGO Insure our Future, die lobby voert tegen het verzekeren van fossiele projecten, reageert positief op het bericht.
11-4 Kustplaatsen bedreigd door combinatie hittegolf en hoog water. Hittegolven komen vaker voor door klimaatopwarming. Maar in kustplaatsen kunnen ze ook samenvallen met extreem hoog water, door bijvoorbeeld stormen of springtij. Een nieuw onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Communications Earth & Environment laat zien dat zo’n combinatie in de afgelopen veertig jaar langs 88 procent van alle kustlijnen is voorgekomen. Op basis van klimaatscenario’s berekenen de onderzoekers dat een toename van 1 procent van de kans op een hittegolf in een kustplaats betekent dat de kans op een gelijktijdige hoge waterstand met 2 procent toeneemt. In de periode 2025-2049 zal daardoor wereldwijd jaarlijks 38 dagen lang ergens zo’n combinatie optreden. Dat is 31 dagen meer dan in de periode 1989-2013. De onderzoekers stellen dat kustplaatsen maatregelen moeten nemen om de risico’s van zo’n combinatie te beperken.
Tussen goed en minder goed
8-4 Opwarming zuidpool bedreigt planeetonderzoek. Onze kennis van Mars, de maan en asteroïden is deels gebaseerd op meteorieten die op aarde neerkomen. Sommige van die stukjes ruimtesteen zijn ooit ‘gelanceerd’ door meteoorinslagen, bijvoorbeeld op de maan of Mars, of afkomstig van passerende kometen. Als zo’n meteoriet is gevonden kunnen planeetonderzoekers ze analyseren. Antarctica is een belangrijke vindplaats van meteorieten, ongeveer 60 procent van alle ruimtesteentjes die verzameld zijn door wetenschappers werden daar gevonden. Het is nu eenmaal gemakkelijker steentjes te vinden in een grote ijsvlakten dan in een omgeving met begroeiing of bebouwing. Naar schatting liggen er nog 300.000 tot 850.000 meteorieten op de zuidpool. Alleen dreigt een groot deel daarvan onbereikbaar te worden: door opwarming zakken ze diep in het ijs. Ongeveer een derde van de meteorieten zal zo verdwijnen, melden onderzoekers in Nature Climate Change, en op sommige locaties kan dat oplopen tot de helft.
9-4 Betere stedenbouw beschermt voetgangers bij overstroming. Klimaatverandering zorgt voor meer extreem weer, waardoor overstromingen in steden vaker zullen voorkomen. In het tijdschrift Physics of Fluids beschrijven Chinese wetenschappers hoe de gevaren van zo’n overstroming voor met name voetgangers zijn te beïnvloeden door de manier waarop huizenblokken worden gebouwd. Zij gebruikten simulaties om de gevolgen van stromend water en harde wind te bepalen in drie bouwvormen: blokken met rechte straten, blokken met verspringende straten en afgesloten blokken met daarbinnen nog eens vier gebouwen. De rechte straten bieden relatief veel veilige zones, meer dan een verspringend straten patroon. Ook de gebouwen zelf hebben invloed: afgeronde hoeken beschermen voetgangers enigszins tegen extreem hoog water en harde wind, maar verminderen de grootte van veilige zones. Een verschil in hoogte vermindert ten slotte het gevaar op zeer sterke windvlagen.
Minder goed nieuws
5-4 Concentratie broeikasgassen blijft stijgen. De Amerikaanse instantie NOAA, voor onderzoek van weer, oceanografie en klimaat, meldt dat ook in 2023 de concentratie van de drie belangrijkste broeikasgassen in de atmosfeer is gestegen. Het gaat om kooldioxide (CO2), methaan (CH4) en lachgas (N2O). Het enigszins goede nieuws is dat de stijging minder groot was als in de afgelopen jaren. De NOAA meet de concentraties broeikasgassen jaarlijks in ruim 15.000 luchtmonsters, verzameld van over de hele wereld. De huidige concentratie kooldioxide is inmiddels even hoog als 4,3 miljoen jaar geleden in het plioceen, een tijd waarin het vier graden warmer was dan in de pre-industriële periode nu, en de zeespiegel ruim 22 meter hoger stond. De huidige opwarming gaat richting de 1,5 graad. Het effect op de watertemperatuur en zeespiegel heeft een flinke vertraging, maar zal bij doorgaande stijging van broeikasgas concentraties blijven toenemen. Het rapport van NOAA over de stijging van de broeikasgassen is hier te lezen.
10-4 Temperatuur vergroot risico op beroerte. Een te hoge of te lage temperatuur vergroot het risico op een beroerte. Die conclusie trekken Chinese onderzoekers, na bestudering van gezondheidsstatistieken over dertig jaar uit zo’n tweehonderd landen. Bij een lage temperatuur trekken bloedvaten samen, wat een herseninfarct kan veroorzaken. Hoge temperaturen zorgen onder meer voor vocht-tekort, waardoor het bloed trager stroomt en de kans op stolsels groter wordt. Centraal Azië heeft een hoog risico op door temperatuur veroorzaakte beroertes met 18 per 100.000 personen. Op landelijk niveau telt Noord-Macedonië het grootste aantal temperatuur-afhankelijke beroertes, met 33 per 100.000. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Neurology.
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
