Soms werken maatregelen averechts: bomen planten kan op sommige plekken de opwarming van de aarde juist vergroten, en het voorkomen van bosbranden kan juist meer verlies van bomen door brand tot gevolg hebben. En de effecten van klimaatverandering op wijnbouw kunnen ook sterk verschillen. Je leest het in deze aflevering van mijn klimaatnieuws. (onder de foto)
Goed nieuws
25-3 Nieuwe methode zet CO2 efficiënter om in methanol. Het broeikasgas kooldioxide kan een grondstof zijn voor nuttige stoffen. Maar het is lastig dit molecuul te laten reageren, vaak is daar veel energie voor nodig. Een internationaal team van wetenschappers heeft een katalysator ontwikkeld die het mogelijk maakt om CO2 met zonlicht efficiënt om te zetten in methanol. Zij gebruikten hiervoor koolstofnitride. Deze stof is uit zichzelf al een fotokatalysator, maar door het te verhitten ontstaat een nanostructuur waarmee het koolstofnitride al 44 keer beter werkt. Door vervolgens 1 milligram koper toe te voegen per gram koolstofnitride ging de efficiëntie nog eens een factor vier omhoog. Dit resultaat is een impuls voor verder onderzoek naar katalysatoren die CO2 met behulp van licht in nuttige verbindingen kunnen omzetten. De studie is gepubliceerd in het tijdschrift Sustainable Energy & Fuels. Zie ook dit nieuwsbericht van de universiteit van Nottingham (VK).
25-3 Kleine bosbranden beschermen bossen. Een al te streng beleid om bosbranden te voorkomen kan de schade door brand juist groter maken. Die paradoxale conclusie trekken onderzoekers van de universiteit van Montana (VS). Zij gebruikten computersimulaties om te bepalen wat het effect is van het voorkomen van zoveel mogelijk branden. Zij zagen dat door zo’n beleid vooral de kleinere branden verdwijnen. Maar bij droogte zorgt dit er juist voor dat grote branden nog feller worden. Gemiddeld over enkele decennia neemt hierdoor de schade aan bossen juist toe. Door kleine en middelgrote branden te laten uitrazen worden juist grote branden voorkomen. Het beleid zou daar dan ook op gericht moeten zijn, vinden de onderzoekers. Zij publiceerden hun resultaten in Nature Communications. Een nieuwsbericht van de universiteit van Montana is hier te vinden.
Tussen goed en minder goed
26-3 Wat te doen met wijnbouw in warmer klimaat? Opwarming van het klimaat maakt het mogelijk druiven te verbouwen in steeds noordelijker streken. Tegelijkertijd neemt de warmte ook toe in de oorspronkelijke wijngebieden. In het tijdschrift Nature Reviews Earth & Environment beschrijven onderzoekers uit Frankrijk en Italië hoe de wijnbouw zich zal ontwikkelen in een opwarmend klimaat. Maar liefst 70 procent van de huidige wijnbouwgebieden zal het moeilijk krijgen wanneer de temperatuur wereldwijd met 2 graden Celsius is gestegen, luidt hun conclusie. Deels komt dit door een te hoge temperatuur, deels door toenemende droogte. Dit bedreigt wijnbouw in zuidelijk Europa, maar ook in Californië. Voor tussen de 11 en 25 procent van de wijnbouwgrond is klimaatverandering juist goed nieuws, daar gaat de productie omhoog. Dit geldt bijvoorbeeld voor het noorden van Frankrijk, of Washington State (VS). En in zuid-Engeland zou de opwarming nieuwe gronden geschikt maken voor druiven. Alles bij elkaar zal de wijnbouwkaart van de wereld door klimaatverandering flink veranderen. Zie ook dit nieuwsbericht van het Institute of Vine and Wine Sciences.
26-3 Bomen planten niet altijd goed voor het klimaat. Het planten van bomen is een populaire manier om extra kooldioxide vast te leggen en zo klimaatverandering af te remmen. Maar soms kan het planten van bomen een negatief effect hebben, betoogt een groep Amerikaanse wetenschappers in een gastbijdrage op de website CarbonBrief. Daarin beschrijven zij de resultaten van een onderzoek dat ze in Nature Communications hebben gepubliceerd. Zij richtten zich op de effecten van het albedo, de mate waarin een oppervlak zonlicht weerkaatst. Bomen zijn donkerder bijvoorbeeld grasland. Wanneer dat grasland wordt vervangen door een nieuw aangeplant bos zal er minder zonlicht weerkaatst worden, zodat de opname van zonnewarmte op die plek stijgt. Deze extra warmte kan het effect van de vastgelegde kooldioxide teniet doen. De onderzoekers maakten kaarten waarop ze aangeven waar het planten van bomen het albedo verlaagt, en berekenden hoe efficiënt het is om daar bomen te planten. Vervolgens keken zij naar drie studies waarin is onderzocht hoeveel kooldioxide er is vastgelegd door de toename van bosareaal. Net als bij de meeste studies was het effect op albedo hierin niet meegenomen. Dat leidde volgens het nieuwe onderzoek tot een overschatting van het klimaateffect met 20 tot 81 procent. Maar door rekening te houden met albedo-veranderingen is het mogelijk de plekken te vinden waar de aanplant van bomen een maximaal effect heeft.
Minder goed nieuws
25-3 Bijen raken uitgeput door warmer najaar. Honingbijen vliegen uit als de temperatuur boven die 10 graden Celsius uitkomt. Is het kouder, dan blijven ze binnen zitten waar ze elkaar warm houden. Biologen van de Washington State University hebben ontdekt dat een warmer najaar er voor zorgt dat de werkbijen langer blijven rondvliegen. Daardoor verzwakken ze, en is de kans kleiner dat ze het voorjaar halen, wanneer de nieuwe generatie die de oude bijen zal vervangen uit het ei kruipt. Door sterfte onder de uitgeputte werkers kan een hele kolonie instorten voordat de nieuwe generatie volgroeid is. Commerciële bijenhouders zijn de laatste jaren al begonnen om hun kasten in het najaar in een koelcel op te slaan, zodat ze in het voorjaar naar zonnige staten kunnen worden getransporteerd. Dat doen ze vooral uit logistieke overwegingen, maar het nieuwe onderzoek laat zien dat deze methode de bijen ook beschermt tegen klimaatopwarming. De studie is verschenen in Scientific Reports. Zie ook dit nieuwsbericht van de universiteit. Ook Nature bericht deze week over risico’s van klimaatverandering voor bijen, en publiceerde een nieuwsanalyse.
28-3 Mangaan laat kooldioxide ontsnappen. Noordelijke bossen zijn een belangrijke opslagplaats voor kooldioxide, goed voor 30 procent van de opslag op land. De gedachte was dat dit veilig in de humuslaag blijft zitten zolang die niet verstoord wordt. Maar dat blijkt toch ander te liggen, ontdekten wetenschappers van Duke University (VS). Zij vergeleken bodems met weinig of veel mangaan, en ontdekten dat dit element er voor zorgt dat er meer kooldioxide uit de humuslaag vrij komt, door de afbraak van organisch materiaal. Onder meer de metaalindustrie stoot mangaan uit, dat vervolgens kan neerslaan in de bossen. Tijdens observaties en experiment die veertien jaar duurden zagen de onderzoekers dat bemesting met extra mangaan zorgt voor een daling van de koolstofopslag met 13 procent. Het is van belang dit mee te nemen in modellen over koolstofopslag. Het onderzoek is gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Science. Zie ook dit nieuwsbericht van Duke University.
Uitsmijter
Dit plaatje toont hoeveel ijs er per uur verdwijnt van de Groenlandse ijskap. Dat blijkt 20 procent meer te zijn dan werd gedacht. Jaarlijks verdwijnt er bijna 200 vierkante kilometer aan ijs door afkalving. Bronnen: Nature, The Guardian
Sinds 1995 ben ik actief in wetenschapsjournalistiek en -communicatie. Daarnaast geef ik workshops over het schrijven van wetenschappelijke subsidieaanvragen, redigeer ik zulke aanvragen en schrijf ik teksten over complexe technische/wetenschappelijke materie. Kijk voor meer informatie elders op deze site, of neem direct contact op via rene@scidutch.nl!
