De gevolgen van klimaatverandering zijn soms voorspelbaar, zoals planten die eerder gaan bloeien. Maar een warmer klimaat kan er ook voor zorgen dat meer Afrikaanse vrouwen besmet raken met het aidsvirus. De oplossingen voor klimaatverandering zijn ook divers: van het verminderen van ontbossing tot het gebruik van virussen om de opname van kooldioxide te vergroten. Je leest het in deze nieuwe aflevering van mijn klimaatnieuws.
Goed nieuws
19-2 Onkruid helpt bij maken groen cement. Een hardnekkig invasief onkruid dat grote schade veroorzaakt in Australië blijkt een nuttige toepassing te hebben. De zaden van de kruisbeskomkommer Cucumis Myriocarpus bevatten namelijk een grote hoeveelheid urease, een enzym dat het uitharden van cement kan versnellen. Urease versnelt het neerslaan van calciumcarbonaat in cement, en wordt onder meer gebruikt om bodems te verstevigen. Dat gebeurt nu vooral door micro-organismen die het enzym maken op de bodem te spuiten. Het zuivere enzym werkt beter, omdat dit dieper door kan dringen, maar dat werd tot nu toe gewonnen uit sojabonen. Daarom zochten Australische onderzoekers naar een alternatieve bron, en vonden die in de kruisbeskomkommers. Het oogsten van de komkommers helpt bij de bestrijding van de plant, die schade veroorzaakt op landbouwgrond. De urease is bovendien goedkoper dan die uit soja. Gebruik van dit enzym geeft een sterke reductie van de kooldioxide-uitstoot van cement. Een artikel over deze nieuwe bron van urease verscheen in het tijdschrift Geotechnique. Een nieuwsbericht staat op de website van de University of South Australia.
19-2 Natuurlijke oplossingen voor klimaat. De klimaatdoelen van ‘Parijs’ zijn haalbaar, wanneer we naast een reductie van de uitstoot van broeikasgassen ook natuurlijke methoden inzetten om extra kooldioxide uit de atmosfeer te halen. Dat betogen Franse onderzoekers in het tijdschrift Étude et Gestion des Sols. Die methoden vallen in drie categorieën: het voorkomen van ontbossing, vergroten van de opname van kooldioxide door herstel van ecosystemen en het gebruik van betere methoden om uitstoot van broeikasgassen door bossen, landbouwgrond en weidegrond terug te dringen. Er is een Engelse samenvatting van het Franse artikel.
Tussen goed en minder goed
16-2 Bloemen bloeien vroeger, langer in Spaans natuurgebied. De planten in het Nationaal park Doñana, op de zuidwestpunt van Spanje, bloeien gemiddeld 22 dagen eerder dan 35 jaar geleden. Ook bloeien sommige soorten langer door. Het gevolg is dat de bloeitijd van planten meer overlapt, waardoor er een grotere competitie kan ontstaan om bestuivende insecten. Het onderzoek, dat onlangs verscheen in Annals of Botany, laat de gevolgen van de opwarming van zuid-Spanje zien. De gemiddelde temperatuur is daar met één graad Celsius toegenomen, de minimumtemperatuur zelfs met twee graden. Het onderzoek door de universiteit van Sevilla was mogelijk dankzij een inventarisatie van bloeitijden die in de jaren 1980 is uitgevoerd. Een nieuwsbericht is hier te lezen.
17-2 Virussen kunnen opslag broeikasgas vergroten. In de oceanen, maar ook in de Arctische permafrost, spelen bacteriën een belangrijke rol bij het verwijderen van koolstof uit de atmosfeer. Oceanen nemen kooldioxide op, dat bacteriën kunnen omzetten in organische moleculen. Wanneer die naar de zeebodem zakken zal het zeer lang duren voordat het koolstof weer in de atmosfeer terechtkomt. Virussen die bacteriën infecteren kunnen er voor zorgen dat de bacteriën meer kooldioxide gaan verwerken, stellen Amerikaanse onderzoekers. Zij zochten in zeewater naar virusgenen die de koolstof-stofwisseling van bacteriën beïnvloeden. Met die kennis bouwden ze modellen om te voorspellen hoe ze de virussen kunnen gebruiken om de opnamecapaciteit van de oceanen voor koolstof kunnen vergroten. Hetzelfde deden zij voor micro-organismen die kunnen voorkomen dat methaan uit ontdooiende permafrost ontsnapt. De resultaten zijn afgelopen week gepresenteerd op het jaarlijkse congres van de American Association for the Advancement of Science. Een nieuwsbericht is hier te lezen.
Minder goed nieuws
19-2 Meer hiv-aids door klimaatverandering in Afrika. Vrouwen op het platteland van Afrika ten zuiden van de Sahara lopen tijdens periodes van droogte een grotere kans besmet te raken met hiv, het virus dat aids veroorzaakt. De vermoedelijke oorzaak is dat deze vrouwen zichzelf moeten prostitueren om aan voedsel te komen. Dit schrijven onderzoekers van de universiteit van Bristol (VK) in het tijdschrift Aids and Behavior. Zij gebruikten hiervoor een grootschalig onderzoek uit 2016 dat is uitgevoerd onder ruim honderdduizend inwoners van Swaziland, Lesotho, Tanzania, Oeganda en Zambia. Met behulp van statistische methoden koppelden zij de kans op hiv-besmetting aan droogte. De kans op een zeer droge periode is met 5 tot 15 procent toegenomen sinds 1901. De verhoging van de kans op hiv-besmetting is klein, maar gezien de toename in droge perioden als gevolg van klimaatverandering en het grote aantal hiv besmettingen dat er al is op het platteland in deze landen is de conclusie wel degelijk belangrijk, aldus de onderzoekers. Zie ook het bericht van de universiteit van Bristol.
22-2 Stroom- en watergebruik AI is gigantisch. Het is al langer bekend, maar blijft een beetje de ‘olifant in de kamer’: computersystemen waarop grote systemen van kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT draaien gebruiken enorm veel stroom en (koel)water. In een opiniebijdrage die verscheen in Nature vat hoogleraar Kate Crawford (University of Southern California), gespecialiseerd in onderzoek naar sociale en politieke gevolgen van AI gebruik, het nog eens samen. De behoefte aan koelwater voor alle processoren van AI systemen kan in 2027 gelijk zijn aan de helft van de hoeveelheid drinkwater die het Verenigd Koninkrijk gebruikt. En op dit moment gebruikt ChatGPT ongeveer evenveel stroom als 33.000 (Amerikaanse) huishoudens. En een zoekopdracht die door AI wordt afgehandeld verbruikt vier keer zoveel energie als een ‘gewone’ zoekopdracht. De AI industrie lijkt zelf nog weinig stappen te nemen, stelt Crawford. Wel is er in de VS wetgeving in de maak die de milieu impact van AI moet verkleinen, maar het is nog de vraag of die erdoor komt. Crawford stelt dat actie hoog nodig is.
