Gisteren was de warmste 15 februari ooit gemeten – de recordreeks van 2023 lijkt ook in 2024 gewoon door te gaan. Gelukkig is er ook goed nieuws, over het meten van broeikassen en een groen ‘rijstvlees’. Helaas hebben ijsberen daar weinig aan, die dreigen te verhongeren door lange perioden zonder zee-ijs. Lees het in deze nieuwe klimaatnieuwsbrief.
Goed nieuws
14-2 Nieuwe sensoren maken meten broeikasgas eenvoudiger. Een team wetenschappers van de Kaunas University of Technology (KTU) in Litouwen heeft een op ultrasone technologie gebaseerde mini-sensor ontwikkeld om broeikasgassen als onder meer kooldioxide, methaan, zwaveldioxide en stikstofoxide te meten. Het is een zogeheten gravimetrische sensor, die de moleculen identificeert met behulp van zeer kleine, zeer snel trillende cellen. De trilling wordt beïnvloed door het gewicht van moleculen die aan de cellen binden, waardoor ze zijn waar te nemen. Volgens de uitvinders zijn hun sensoren gevoeliger en selectiever dan de bestaande elektrochemische sensoren. Bovendien gebruiken ze minder energie. Hierdoor is het mogelijk de luchtkwaliteit veel breder te meten en beter zicht te krijgen op de broeikasgassen die door menselijke activiteit worden uitgestoten. De sensor, die door een start-up op de markt wordt gebracht, is bekroond met de Sails of Europe 2023 award “For Investment in Innovation in Business”.
14-2 Rijst met spiercellen vormen groene, voedzame maaltijd. Een dieet met minder vlees zorgt voor minder uitstoot van broeikasgassen. Daarom zoeken voedingswetenschappers naar manieren om hybride voedsel te maken, waarin bijvoorbeeld gekweekte dierlijke in een plantaardig raamwerk zijn verwerkt. Vaak bestaat het raamwerk uit soja of noten, maar die kunnen allergische reacties oproepen. Koreaanse wetenschappers hebben een manier gevonden om spiercellen van runderen te combineren met rijst, wat hybride ‘rijstvlees’ oplevert met acht keer minder broeikasgasuitstoot dan gewoon rundvlees, en zes keer lagere kosten per maaltijd. De rijstkorrels zijn gecoat met vis-gelatine en enzymen, waardoor de spiercellen er goed aan blijven plakken. Honderd gram ‘rijstvlees’ heeft evenveel eiwit als een honderd gram rijst met 1 gram rundvlees, maar de onderzoekers denken de voedingswaarde nog verder te kunnen verbeteren. Hun werk is verschenen in het tijdschrift Matter. Een onafhankelijke expert van het Britse Science Media Center noemt het een ‘interessante start’ voor een nieuw onderzoeksprogramma, maar nog geen doorbraak.
Tussen goed en minder goed
14-2 Bijna 15 procent Amerikanen ontkent klimaatopwarming. Onderzoekers van de universiteit van Michigan hebben met behulp van kunstmatige intelligentie berichten die tussen 2017 en 2019 vanuit de VS zijn gepost op Twitter/X geanalyseerd, om het standpunt van de verzender over klimaatverandering te bepalen. Ook is achterhaald waar in de VS het bericht vandaan kwam. De uitkomst was dat 14,8 procent meende dat klimaatverandering niet echt bestaat, wat overeenkomt met eerdere onderzoeken. Er waren wel grote verschillen tussen staten, maar ook binnen staten. In Texas geloofde bijvoorbeeld 21 procent niet in klimaatverandering, maar op county-niveau varieerde dat tussen 13 en 67 procent. Ook ging klimaat-ontkenning vaak hand in hand met afwijzen van coronavaccinatie. De politieke kleur was de belangrijkste factor, vooral Republikeinen wijzen klimaatverandering af. De onderzoekers stellen dat met hun gegevens een strategie kan worden ontwikkeld om de verspreiding van desinformatie tegen te gaan in gebieden waar mensen hiervoor ontvankelijk zijn. Het onderzoek is verschenen in het tijdschrift Scientific Reports. Een nieuwbericht is hier te lezen.
8-2 Klimaatwetenschapper wint rechtszaak tegen bloggers. Klimaatwetenschapper Michael Mann heeft een rechtszaak tegen twee bloggers wegens smaad na 12 jaar gewonnen. Mann is bekend als mede-auteur van een artikel waarin de ‘hockeystick’ curve van de wereldtemperatuur wordt getoond. De hockeystick-vorm ontstaat door een scherpe stijging in de jaren negentig. Er is veel controverse geweest over deze publicatie, maar later onderzoek heeft aangetoond dat de temperatuur wereldwijd inderdaad sterk is gestegen in de afgelopen decennia. Mann is regelmatig fel aangevallen, onder meer door twee bloggers, en stelde dat hij daardoor schade heeft opgelopen. Een jury van het Superior Court of the District of Columbia heeft hem nu gelijk gegeven. Eén van de bloggers moet Mann 1 miljoen dollar betalen, de andere duizend dollar, meldt het tijdschrift Science in een nieuwsbericht.
Minder goed nieuws
13-2 IJsberen verhongeren bij afname zee-ijs poolstreek. IJsberen jagen in het voorjaar het liefst op zeehonden die hun jongen werpen op zee-ijs. Maar tijdens de zomer verdwijnt het zee-ijs, waardoor de beren op land moeten verblijven. En klimaatopwarming kan die ijsvrije periode veel langer maken. Biologen volgden twintig ijsberen in het westen van de Hudson Bay (Canada), om te zien welk effect verblijf op het land op de dieren. De beren hebben verschillende strategieën: sommige bleven op één plek liggen, en verbruikten daarmee evenveel energie als tijdens een winterslaap. Andere dieren foerageerden, ze aten bijvoorbeeld bessen, zeewier of gras, of vingen kleine dieren zoals vogels. Ook aten ze aas. Uiteindelijk bleken al die strategieën ongeveer hetzelfde resultaat te hebben: de ijsberen vallen op het land ongeveer een kilo per dag af. Dit laat zien dat een langere ijsvrije periode schadelijk is voor ijsberen. Het onderzoek is dinsdag gepubliceerd in Nature Communications. Een nieuwsbericht is hier te vinden.
14-2 Amazonegebied bedreigd door waterstress. In zo’n 10 tot 47 procent van het Amazone regenwoud dreigt het ecosysteem de komende 25 jaar sterk te veranderen door water stress. Hierdoor kan de opname van broeikasgassen door het gebied sterk afnemen. Dat melden Braziliaanse wetenschappers in het tijdschrift Nature. Zij analyseerden klimaatgegevens over het Amazonebekken die teruggaan tot 65 miljoen jaar geleden, en combineerden dit met klimaatmodellen waarin naar verschillende vormen van ‘water stress’ is gekeken. Door normale variatie, zoals regentijd en droge tijd ontstaat al stress, maar de opwarming van het klimaat verergert de water stress. De verwachting is dat een flink deel van het regenwoud rond 2050 een kantelpunt bereikt waar de water stress kan zorgen voor grote veranderingen in de soortensamenstelling. De onderzoekers roepen op om de weerbaarheid van het gebied voor water stress te vergroten, onder meer door ontbossing tegen te gaan.
