De klimaatconferentie COP28 heeft toch nog een redelijk resultaat opgeleverd: de slotverklaring stelt (in wat wollige taal) dat er op termijn een eind moet komen aan het gebruik van fossiele brandstoffen. Dat is (enigszins) goed nieuws. Meer goed nieuws hieronder, en daarna volgt helaas ook wat minder goed nieuws over het klimaat.
Goed nieuws
10-12 Hoe een iconisch beeld van klimaatopwarming ontstond. Het is een bekend beeld, een serie blauwe en rode strepen die aangeven hoe koud of warm de afgelopen jaren waren. De opwarming van het klimaat is zo in één oogopslag zichtbaar. De BBC dook in het ontstaan van dit iconische beeld, en voert het terug op Ellie Highwood, destijds hoogleraar klimaatfysica aan de universiteit in Reading, die in 2017 een ‘opwarmingsdekentje’ haakte met verschillende kleuren voor de afgelopen jaren en het resultaat op Twitter (nu X) zette. Het kleurenpatroon is later aangepast tot blauw- en roodtinten en heeft een belangrijke bijdrage aan bewustwording van klimaatverandering geleverd, aldus de BBC.
9-12 Kooldioxide uit lucht omgezet in nuttige grondstof. Spaanse wetenschappers hebben een efficiënt proces ontwikkeld om kooldioxide uit de lucht om te zetten in stof die nuttig is voor de chemische industrie. Afvangen van kooldioxide (‘carbon capture’) levert een bijdrage aan het terugdringen van broeikasgassen, bijvoorbeeld door het op te slaan in lege gasvelden. Maar nuttiger is het om het afgevangen gas te gebruiken als grondstof. In een proces dat bestaat uit twee stappen wisten de onderzoekers van de Universitat Jaume I de kooldioxide met behulp van biomassa om te zetten in cyclische carbonaten. Die zijn op verschillende manieren te gebruiken in de chemische industrie en maken deze zo meer circulair en groener. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift ACS Sustainable Chemistry & Engineering, een persbericht is hier te vinden.
11-12 Plantaardig dieet ook goed voor de gezondheid. Bij de productie van vlees komt nogal wat broeikasgas vrij, een plantaardig dieet is duurzamer. En, zo blijkt uit een Oostenrijks onderzoek, het verkleint ook nog eens je kans op suikerziekte (type 2). Onderzoekers van de Medische Universiteit van Wenen analyseerden de gegevens van ruim 113.000 deelnemers aan een grootschalig Brits bevolkingsonderzoek. Daaruit bleek dat een plantaardig dieet, in combinatie met minder ultra-bewerkt voedsel, de kans op suikerziekte met 24 procent deed dalen. Type 2 suikerziekte is veelal een gevolg van overgewicht, maar het gezonde dieet werkte niet alleen doordat mensen gewicht verloren. De winst zat vooral in een beter werkende lever en nieren. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Diabetes & Metabolism, en een samenvatting is hier te vinden.
Minder goed nieuws
7-12 Effect van broeikasgas op klimaat blijkt sterker dan gedacht. Dat kooldioxide een broeikasgas is, dat weten we inmiddels. Wie daar nog aan twijfelt moet dit filmpje maar even bekijken. De vraag is wel hoeveel opwarming een toename oplevert. Tot nu toe gingen wetenschappers er vanuit dat een verdubbeling in kooldioxide-concentratie zorgt voor een wereldwijde stijging van de temperatuur met 1,5 tot 4,5 graden. Maar er waren ook hogere schattingen. Om dit goed uit te zoeken hebben ruim tachtig wetenschappers uit zestien landen informatie geanalyseerd over het klimaat en de concentratie kooldioxide in de atmosfeer in de afgelopen 66 miljoen jaar. Daarvoor plozen ze de wetenschappelijke literatuur uit en keken welke studies naar beide factoren het meest betrouwbaar waren. Hun conclusie is dat een verdubbeling zorgt voor een opwarming van 5 tot 8 graden. Die veranderingen zijn overigens vooral goed zichtbaar zijn op de langere termijn, sommige effecten zijn soms pas na tientallen tot honderden jaren zichtbaar. De onderzoekers merken ook op dat de laatste keer dat de concentratie kooldioxide zo hoog was als nu maar liefst zestien miljoen jaar geleden is. Het onderzoek is op 8 december gepubliceerd in Science. Een samenvatting is hier te vinden.
9-12 Jaarlijks 7 biljoen aan investeringen die klimaat en natuur bedreigen. Overheden en bedrijven stoppen ieder jaar zo’n 7 biljoen dollar (€6,5 biljoen) in activiteiten die slecht zijn voor het klimaat, het milieu of de biodiversiteit. Dat bedrag is 7 procent van het wereldwijde Bruto Binnenlands Product. Dat bleek uit een rapport dat is gepresenteerd tijdens de klimaatconferentie COP28 in Dubai. Investeringen in duurzame oplossingen bleven steken op zo’n 200 miljard dollar (€185 miljard). Er ging €1,6 biljoen aan overheidssubsidies naar vervuilende sectoren (landbouw, visserij, bosbouw en brandstoffen). En in 2022 ontvingen consumenten maar liefst €1,060 miljard subsidie op fossiele brandstoffen. Een samenvatting van het rapport is hier te vinden.
8-12 Hitte bedreigt koraalriffen. Een combinatie van klimaatopwarming en het oceaanfenomeen El Niño zou veel koraalriffen fataal kunnen worden. De hittestress was het afgelopen jaar groter en duurde langer dan ooit in meer dan een eeuw. Dat zorgde al voor meer schade door verbleking aan de riffen, en de effecten van El Niño gaan nog door. Dit meldden onderzoekers van de Universiteit van Queensland (Australië) afgelopen week op de klimaatconferentie COP28, en in een artikel in het tijdschrift Science. Er verscheen ook een persbericht.
11-12 Vergroening van productie staal en cement niet op schema. Bij de productie van staal en cement komt nogal wat broeikasgas vrij. Om dat te verminderen is op de klimaatconferentie van Parijs (2015) afgesproken een flink deel van de kooldioxide af te vangen, en in te zetten op het gebruik van groen waterstof en duurzame stroom. Het afvangen gaat nog niet zo best: in 2021 zou er 200 miljoen ton kooldioxide moeten worden opgevangen, in werkelijkheid was dat een schamele 1 miljoen ton. In 2050 zou dat 2000 miljoen ton moeten zijn. Dit staat in een analyse van het National Institute for Environmental Studies (Japan). Toch is hoofdonderzoeker Takuma Watari nog optimistisch. Het zou in principe mogelijk moeten zijn de productie van staal en cement te vergroenen. Wel moeten de rijkere landen de zwaarste lasten op zich nemen, vindt Watari. De analyse is gepubliceerd in Nature Communcations, een persbericht is hier te vinden.
