Op zondag 12 november is er een landelijke klimaatmars in Amsterdam. Een bont gezelschap van organisaties die soms verder niet veel gemeenschappelijk hebben, vragen aandacht voor klimaatverandering en voor een rechtvaardige verdeling van de lasten die het stoppen ervan met zich mee zal brengen.

Waarom zo’n klimaatmars, waarom zoveel verstorende acties? Een belangrijke reden die een organisatie als Extinction Rebellion aanvoert voor hun acties is dat het niet zozeer vijf voor twaalf is, maar eerder vijf seconden voor twaalf. Of zelfs vijf over twaalf.

Hoewel ik het op veel punten niet echt eens ben met XR hebben ze hier toch wel enig gelijk. Daarom heb ik eens een overzicht gemaakt van recent klimaatnieuws dat ik vond op wetenschappelijke fora. Dit is zeker geen uitputtend overzicht, ik heb dit nieuws van een aantal sites met wetenschapsnieuws waarvoor ik een account heb, en van een groep ‘scientists who do climate’ op X. Ik ben tot maximaal 30 oktober teruggegaan voor de sites, en een klein stukje op X. De berichten zijn onderverdeeld in ‘slecht nieuws’ en ‘goed nieuws’.

Slecht nieuws:

Groenland gaat sneller ijs verliezen. Het zee-ijs rond Groenland neemt af. Deze ijsrand zorgt ervoor dat de gletsjers trager de zee instromen. Uit een analyse van satellietbeelden blijkt dat aan de noordkant van Groenland sinds 1978 ongeveer 30 procent van de ijsrand is verdwenen. Sinds 2000 zijn drie van de acht ijsranden die de gletsjers vanaf noord-Groenland afremmen zijn verdwenen. De overige vijf dreigen ook weg te smelten door opwarmend zeewater. In de periode 2006-2018 droeg smeltend ijs van Groenland ongeveer 17 procent bij aan de zeespiegelstijging. Verder afkalving van de ijsrand zal die bijdrage verhogen. Bron: Nature Communications, 7 november.

Extreem weer bevoordeelt invasieve soorten. Invasieve planten en dieren vormen een bedreiging voor het natuurlijke leven in ecosystemen. Extreem weer, zoals overstromingen, droogte, stormen, hittegolven en koudegolven neemt toe als een gevolg van klimaatverandering. Chinese onderzoekers ontdekten dat het effect van extreem weer schadelijker is voor de inheemse diersoorten dan voor invasieve soorten. Wel hangt de reactie af van het type extreem weer en het soort ecosysteem. Dieren die in zee leven hebben bijvoorbeeld minder last van extreem weer. Dit onderzoek is verschenen in het Nature Ecology & Evolution op 6 november.

Het ‘koolstofbudget’ is bijna op. De hoeveelheid koolstof die we de atmosfeer in kunnen sturen zonder dat de opwarming groter wordt dan 1,5 graad (in vergelijking met de periode voor de wereldwijde industrialisering) is bijna bereikt. Zonder verdere ingrepen zal dat budget over zes jaar al op zijn, en zullen we de afspraken van het klimaatakkoord van Parijs niet halen. Britse onderzoekers schrijven dit in het tijdschrift Nature Climate Change van 30 oktober.

Tropische ziekten rukken op naar het noorden. Door de opwarming van het klimaat kunnen allerlei tropische soorten zich verspreiden in meer gematigde klimaatzones. Op die manier kunnen muggen die allerlei virussen overbrengen Europa binnendringen. Het gaat bijvoorbeeld om de veroorzakers van West Nijlziekte, zika, knokkelkoorts of de ziekte chikungunya. Dit staat in een analyse die op 6 november is gepubliceerd door Nature News. Het is niet de verwachting dat dit soort ziekten hier even zwaar zullen toeslaan als in meer zuidelijker streken, maar er zal in het Noorden meer aandacht moeten komen voor tropische ziekten.

Tegengaan klimaatverandering is gezond. Het medische tijdschrift The Lancet publiceerde op 15 november haar achtste jaarrapport over de impact van klimaatverandering op de gezondheid. Waar het vorige rapport nog optimistisch was, heeft het nieuwe rapport als titel: ‘De noodzaak voor een op gezondheid gerichte reactie in een wereld die onomkeerbare schade tegemoet ziet’.

De wereld lijkt namelijk de klimaatdoelen van Parijs (een opwarming van 1,5 graad in 2100) te gaan missen, op dit moment liggen we op koers voor een stijging met 2,7 graad. En dat gaat ten koste van de gezondheid van mensen. Nu al zorgt de opwarming voor meer extreem weer, wat de beschikbaarheid van genoeg voedsel en drinkwater in gevaar brengt. Meer hete dagen betekent miljoenen uren aan gemiste arbeid (490 miljard in 2022) en gezondheidsproblemen. Ook krijgen allerlei ziekteverwekkers meer kansen op een warmere aarde.

Investeringen in groene energie stijgen, maar daar staat tegenover dat de investeringen in fossiele brandstof ook is gestegen, tot recordhoogte. Vooral minder rijke landen plukken er de wrange vruchten van, terwijl ze het minst hebben bijgedragen aan de opwarming. Juist in deze landen zal een overstap naar (meer) schone energie een grote gezondheidswinst opleveren, onder meer door het terugdringen van luchtvervuiling. Maar dan moeten de rijkere landen wel over de brug komen met het geld dat ze eerder hebben toegezegd om de energietransitie in de armere landen te versoepelen.

Een uitgebreid bericht over het Lancet artikel is hier te vinden.

Ten slotte: de VN kondigt aan dat 2023 naar alle waarschijnlijkheid het warmste jaar zal zijn sinds het begin van de metingen. Dat is mede veroorzaakt door El Niño, waarbij warm zeewater voor de kust van Zuid Amerika omhoog komt en daarmee de weerpatronen opschudt.

Goed nieuws:

Goede communicatie kan zorgen voor meer zonnepanelen. Consumenten zijn eerder geneigd om te investeren in zonnepanelen wanneer ze duidelijk horen dat dit hen een financieel voordeel biedt. Dat blijkt uit een onderzoek onder 27 duizend Nederlanders, dat onder meer door de Rotterdam School of Management is uitgevoerd. De deelnemers kregen advertenties voor zonnepanelen te zien, die nadruk legden op de financiële voordelen, of op het positieve effect dat de panelen hebben voor het milieu. Van de deelnemers die advertenties zagen waarin het financiële voordeel was benadrukt vroeg vaker aanvullende informatie dan de groep die advertenties zag waarin de nadruk op het milieuvoordeel lag. De juiste communicatie kan dus de belangstelling voor zonnepanelen vergroten. Het onderzoek is op 8 november gepubliceerd in Nature Communications.

Klimaat-bestendige koe geeft meer melk. Onderzoekers van de universiteit van Illinois in Urbana-Champaign (VS) hebben door de kruising van Noordelijke en Afrikaanse koeien een ‘klimaatbestendige’ koe gefokt, die meer melk geeft dan de traditionele dieren. Zij kruisten de Gir, een Tanzaniaans runderras dat oorspronkelijk uit India komt en goed bestand is tegen hoge temperaturen en tropische ziekten, met Europese Holstein of Jersey koeien. Na vijf generaties leverde dit een koe op die zo’n tien liter melk per dag leverde, dat is twintig keer meer dan de gewone Gir. In Brazilië worden al langer kruisingen tussen Gir en Holsteins gehouden, maar die zijn niet bestand tegen de ziekten die in Tanzania vooromen. De nieuwe kruising is dat wel. Omdat de Masaï in Tanzania rood vee gewend zijn, bleek de kruising met de zwarte Holstein niet geaccepteerd te worden. Daarop is de kruising met rode Jersey koeien ingezet. Het onderzoek is op 31 oktober gepubliceerd in het tijdschrift Animal Frontiers.

Bossen kunnen veel extra broeikasgas opnemen. Een wereldomspannend onderzoek laat zien dat herstel van verdwenen bossen ervoor kan zorgen dat er zo’n 225 gigaton aan koolstof uit de atmosfeer wordt gehaald. Dat is ongeveer 30 procent van de koolstof die mensen erin hebben gedumpt. Dit onderzoek bevestigt eerdere studies naar het vermogen van de natuur om koolstof op te nemen.

Volgens de onderzoekers is er door het kappen van bossen de opslagcapaciteit met ruim 300 gigaton gedaald. Door die bossen op de juiste manier te laten herstellen kan er dus flink wat koolstof uit de atmosfeer gehaald worden. De onderzoekers waarschuwen ervoor dat dit geen kwestie is van wat zaadjes in de grond stoppen. Het is bijvoorbeeld belangrijk om alleen verdwenen bossen te herstellen en niet traditioneel grasland in bos om te zetten. Ook waarschuwen de onderzoekers dat hun cijfers niet gebruikt moeten worden om maar door te gaan met het gebruik van fossiele brandstof. Dat moet stoppen, net als de kap van bestaand bos. Het onderzoek is 13 november gepubliceerd in het tijdschrift Nature.   

Meer goed nieuws in een volgende post!

Please follow and like us: