Scientific Dutchman

We krijgen weer geen witte kerst dit jaar. Het goede nieuws is dat dit niet aan klimaatverandering ligt: sinds 1901 is het maar acht keer voorgekomen, meldt Buienradar. Tegelijkertijd wordt de kans daardoor natuurlijk wel degelijk nóg kleiner. Maar gelukkig zijn er volop technische mogelijkheden om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. En ook de politiek kan bijdragen, zo kun je lezen in deze Kersteditie van mijn klimaatnieuws.

Goed nieuws

19-12 Bliksems! Reactor maakt ammonia uit lucht en stroom. Ammoniak is een uiterst belangrijke grondstof voor onder meer kunstmest. Maar het honderd jaar geleden ontwikkelde Haber-Bosch proces om deze stof te maken gebruikt nogal wat energie. Daardoor is de ammoniakproductie goed voor 2 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Onderzoekers van de University of Buffalo (VS) hebben nu het groene productieproces van ammoniak uit de natuur gekopieerd. Natuurlijk ammoniak ontstaat door een combinatie van bliksem en bacteriën: de bliksem splitst stikstof in de atmosfeer, waardoor er stikstofoxiden ontstaan. Wanneer die via regen in de bodem komen zetten bacteriën ze om in ammoniak. De onderzoekers bouwden een reactor waarin een plasma stikstof uit de lucht omzet in oxiden, die vervolgens door een katalysator worden opgenomen en omgezet in ammoniak. De hele reactie loopt op stroom, dus wanneer die groen is, is er geen uitstoot van broeikasgassen meer. De onderzoekers beschrijven hun reactor in het tijdschrift Accounts of Chemical Research. Zie ook dit nieuwsbericht.

Het tegengaan van klimaatverandering kost veel geld. Maar in de boeken van verzekeringsfirma’s kun je zien dat klimaatverandering zelf ook heel veel geld kost – maar liefst 600 miljard tussen 2002 en 2022. Voor elektrische rijders is er goed nieuws, de accu’s van auto’s blijken langer mee te gaan dan werd gedacht. Dat scheelt dan weer in de portemonnee.

Goed nieuws

10-12 Klei kan planktonpoep sneller naar diepzee transporteren. Algen in de oceaan nemen veel kooldioxide op en zetten het om in biomassa. Plankton-diertjes eten dit de algen op en hun poep zakt deels naar de diepte van de oceaan, waardoor het langdurig verdwijnt. Dit is de ‘koolstofpomp’ van de oceaan. Maar veel algenresten worden al in de bovenste waterlaag door bacteriën opgegeten en omgezet in kooldioxide, die dan opnieuw in de atmosfeer komt. Onderzoekers van Dartmouth College (VK) hebben een manier bedacht om de koolstofpomp efficiënter te laten lopen. Dat zou kunnen door de oceaan tijdens algenbloei te besproeien met zeer fijne kleideeltjes. De algen blijven hieraan plakken en vormen zo klompjes die sneller naar de bodem zakken. Ook worden deze klompjes door dierlijk plankton opgehapt en vervolgens in dieper water uitgepoept (met de klei er nog aan). Op deze manier verdwijnt er veel meer koolstof naar de bodem van de oceaan, waar het langdurig blijft liggen. Het onderzoek is gepubliceerd in Scientific Reports. Zie ook dit nieuwsbericht.

December is een maand om gezellig binnen te zitten. Maar buiten is er nog steeds klimaatverandering, en dat heeft gevolgen. Die kunnen we tegengaan met slimme uitvindingen en goed beleid, maar soms zijn de gevolgen veel groter dan we dachten. Kortom, ook in deze aflevering van mijn klimaatnieuws weer goed en minder goed nieuws, en iets er tussenin.

Goed nieuws

2-12 Methaanproductie van runderen halveert dankzij zeewier. Vee produceert zo’n 14 procent van alle broeikasgassen die in de atmosfeer terechtkomen. Het gaat vooral om methaan, dat ze via boeren en scheten uitstoten. Bij proeven met vleeskoeien die losliepen in een weide ontdekten Amerikaanse onderzoekers dat het bijvoeren van de dieren met zeewier de uitstoot van methaan kan halveren. Eerder was zo’n effect al gevonden bij dieren die op stal staan. Het zeewier supplement werd aangeboden in de weide, en de dieren kozen er zelf voor het te eten. Tests met andere supplementen die methaanproductie verminderen lieten juist slechte resultaten zien bij vrij grazende dieren. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences. Zie ook dit nieuwsbericht.

De klimaatconferentie COP29 is afgelopen, en de uitkomst is niet heel overtuigend. Het ging natuurlijk weer over geld, want klimaatactie is duur. Nou ja, het kost geld, maar niets doen is zeker vier keer duurder, blijkt uit nieuw onderzoek. Dit en meer in deze aflevering van mijn wekelijkse klimaatnieuws.

Goed nieuws

28-11 Landbouw kan helpen in strijd tegen klimaatverandering. De landbouw is zeer gevoelig voor de gevolgen van klimaatverandering, maar is ook verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Een artikel in het tijdschrift Science betoogt dat de landbouw een belangrijke factor kan worden in het bestrijden van klimaatverandering. Juist door de grote uitstoot is er veel te winnen in de landbouw. De auteurs stellen een ‘ketenbenadering’ voor, van leveranciers van zaden of meststoffen tot aan de consument. Door gezamenlijk in te zetten op innovaties, zoals zaden voor klimaatbestendige gewassen, en bijvoorbeeld landbouwsubsidies te koppelen aan verduurzaming, is het mogelijk om een vergaande vergroening door te voeren. Daarbij is het ook belangrijk om kleine boeren te ondersteunen, en er voor te zorgen dat iedereen in de waardeketen een redelijk inkomen heeft. Zie ook dit nieuwsbericht.

Bijna een jaar geleden, op 17 november, stuurde ik mijn eerste editie van dit wekelijkse klimaatnieuws de wereld in. Aanleiding was de klimaatmars van 12 november, waar ik in meeliep. Met een korte onderbreking tijdens de zomervakantie ging er iedere week een editie uit, op mijn website en vanaf de tweede editie ook via LinkedIn. Vandaag verschijnt de 50^e editie, dus dat is een dubbel jubileum!

Er zijn verschillende redenen waarom ik deze nieuwsbrief maak. Het is allereerst belangrijk te laten zien wat de gevolgen zijn van klimaatverandering. Daarnaast is het goed aandacht te hebben voor nieuwe vindingen die de uitstoot van broeikasgassen kunnen terugdringen, of helpen bij klimaatadaptatie. En verder dwingt het mij om al dit boeiende en belangrijke nieuws bij te houden!

Het komend jaar zal er weer van alles gebeuren – van nieuwe weerrecords tot de acties van de Amerikaanse president Trump op het klimaatdossier. Ik ga daarom nog een tijdje door met deze nieuwsbrief, die ik in eigen beheer – en dus voor eigen rekening – produceer. Daarom onderaan deze nieuwsbrief een verzoek! Maar nu eerst de gebruikelijke berichten.

Politiek en klimaatverandering zijn niet altijd even goede vrienden. Zo kan de verkiezing van Donald Trump als president van de VS zorgen voor een fikse extra uitstoot van broeikasgassen. Ook bezoekers van de klimaattop, later deze maand, zullen flink wat CO₂ uitstoten door met privévliegtuigen te reizen. Er is beter nieuws over vaste stof batterijen en thermo-elektrische generatoren. Dat en meer in deze aflevering van mijn wekelijkse klimaatnieuws.

Goed nieuws

7-11 Warmteverschil kan CO₂ omzetten in nuttige grondstof. Ze zijn al vaker langsgekomen in deze nieuwsbrief: thermo-elektrische generatoren, die een warmteverschil omzetten in stroom. Onderzoekers van de universiteit van British Columbia (Canada) hebben een standaard thermo-elektrische generator gebruikt om kooldioxide om te zetten in koolmonoxide, de grondstof voor allerlei nuttige chemische verbindingen. Hun experimenten wezen uit dat een temperatuurverschil van 40 graden voldoende stroom oplevert om deze omzetting uit te voeren. Deze technologie is bijvoorbeeld te koppelen aan een geothermische installatie, tussen de aanvoer- en afvoerpijpen. Een meer extreme toepassing is het gebruik om een toekomstige kolonie op Mars te voorzien van basischemicaliën. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Device. Zie ook dit nieuwsbericht.

De klimaatdoelen raken zo langzamerhand uit zicht, helaas. Wat mogelijk kan helpen is het verwijderen van kooldioxide uit de atmosfeer, alleen is dat gezien de lage concentraties een lastige klus. Maar er lijkt een kleine doorbraak te zijn, en dat is goed nieuws. En voor wie vindt dat klimaatmaatregelen wel erg duur zijn: lees het bericht over de klimaatkosten van materialen als staal en cement eens! Dat kan in deze aflevering van mijn wekelijkse klimaatnieuws.

Goed nieuws

23-10 Nieuw materiaal neemt gemakkelijk CO₂ op. Het afvangen van het broeikasgas kooldioxide is belangrijk om verdere opwarming te voorkomen. Maar de uitstoot is al zo hoog dat het eigenlijk nodig is CO₂ actief uit de lucht te halen. Een probleem daarbij is dat de concentratie in de lucht veel lager dan in een fabrieksschoorsteen. Een effectieve manier om dit te doen is er nog niet. Maar onderzoek van de universiteit van Californië in Berekley lijkt daar verandering in te brengen. Wetenschappers ontwikkelden er een poreus molecuul (een zogeheten covalent organic framework, COF) dat de CO₂ uit gewone lucht kan halen. Een testbuisje met het nieuwe materiaal waar ze buitenlucht doorheen pompten bleek alle CO₂ daarin op te nemen. Door het materiaal tot 60 graden Celsius te verhitten komt dat gas vrij – bijvoorbeeld voor gebruik als grondstof in de chemische industrie, of voor opslag – en is het materiaal opnieuw te gebruiken. Het zijn veelbelovende resultaten, al is er nog veel werk nodig voordat deze oplossing grootschalig is in te zetten. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Zie ook dit nieuwsbericht.